Στις περισσότερες περιπτώσεις λήψεων, σήμερα, το φωτόμετρο της φωτογραφικής μηχανής σας μπορεί να διαβάσει σωστά τη φωτεινότητα μιας σκηνής και να προτείνει τις βέλτιστες ρυθμίσεις έκθεσης για να τραβήξετε μια επιτυχημένη εικόνα με ωραία γκάμα τόνων. Ωστόσο όσο έξυπνη κι αν είναι η τεχνολογία των σύγχρονων φωτογραφικών μηχανών, υπάρχουν ακόμα συγκεκριμένα είδη λήψεων που μπορεί να τους προκαλέσουν …σύγχυση!
Το κλειδί είναι να αναγνωρίζετε εκ των προτέρων αυτές τις καταστάσεις και να επεμβαίνετε προσωπικά στην έκθεσης της μηχανής σας, έτσι ώστε να διασφαλίσετε ότι θα έχετε μια σωστή λήψη.
Ο Jeff Meyer του Camera Jabber επέλεξε να αναδείξει τις 7 σημαντικότερες από αυτές τις καταστάσεις και να υποδεικνύει συγκεκριμένες λύσεις για το τι πρέπει να γίνεται σε κάθε μια από αυτές, ώστε να αποφεύγονται οι κακοτοπιές: ας δούμε τι προτείνει!
- Οπίσθιος φωτισμός
Εάν το θέμα σας φωτίζεται από πίσω, όπως ένα λουλούδι σε ένα περβάζι παραθύρου, το φόντο θα είναι πολύ φωτεινό, ενώ το ίδιο το θέμα θα φαίνεται πολύ σκοτεινό.
Εφόσον φωτογραφίζετε χρησιμοποιώντας τις ρυθμίσεις έκθεσης που προτείνει η κάμερά σας όταν το φωτόμετρο έχει ρυθμιστεί στη βασική του επιλογή (συνήθως Evaluative, Matrix ή Multi-zone) η μεγάλη αντίθεση και η φωτεινότητα γύρω από το θέμα σας το κάνουν να φαίνεται ακόμη πιο σκούρο απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Ακόμα όμως κι αν αποτυπώσετε το στιγμιότυπο, που έχετε μπροστά σας, με απόλυτη ακρίβεια, είναι πιθανό το τελικό αποτέλεσμα να μην είναι ικανοποιητικό. Σε πολλές περιπτώσεις θα χρειαστεί να αυξήσετε την έκθεση για να φωτίσετε περισσότερο το θέμα. Αυτό μπορεί να επιφέρει ως αποτέλεσμα ένα “καμμένο” φόντο, αλλά φυσικά αυτό που είναι το πιο σημαντικό είναι να αποδώσετε σωστά το κυρίως θέμα.
Όταν φωτογραφίζετε αντικείμενα με οπίσθιο φωτισμό, η καλύτερη επιλογή είναι η φωτομέτρηση spot, καθώς θα σας επιτρέψει να κάνετε φωτομέτρηση σε πολύ μικρό και συγκεκριμένο τμήμα του βασικού αντικειμένου σας. Κατόπιν η μηχανή θα προτείνει ρυθμίσεις έκθεσης που θα προσδώσουν στην επιλεγμένη περιοχή ένα μεσαίο τόνο, επιτυγχάνοντας συχνά ακριβώς το αποτέλεσμα που θέλετε! Αν όχι, θα πρέπει να αυξήσετε λίγο την έκθεση για να φωτίσετε το θέμα ή αντίστοιχα να τη μειώσετε για να το σκουρύνετε.
- Λήψεις με αυξημένο κοντράστ
Ορισμένα φωτόμετρα αποτυγχάνουν να αποδώσουν σωστές εκθέσεις σε εικόνες με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, επειδή δίνουν μεγάλη βαρύτητα στην έκθεση του θέματος κάτω από το ενεργό σημείο AF.
Αν η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται σε έντονη σκιά, η κάμερα θα ανταποκριθεί με τρόπο παρόμοιο με εκείνον όπου μια σκηνή είναι πολύ φωτεινή, και θα υπέρ-εκθέσει το υπόλοιπο του κάδρου για να προσδώσει στη συγκεκριμένη ζώνη εστίασης ενδιάμεσο τόνο. Αν αντίθετα οι περιοχές αυτές φιλοξενούν έντονα φωτεινά highlights, η μηχανή θα επιλέξει να υπο-εκθέσει την εικόνα.
Αυτό που μπορείτε να κάνετε, σε ανάλογες περιπτώσεις, είναι να δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στο πού βρίσκεται το ενεργό σημείο AF και, ει δυνατόν, να το κατευθύνετε σε μια περιοχή μεσαίου τόνου. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, χρησιμοποιήστε τη λειτουργία αυτόματου κλειδώματος έκθεσης (Auto Exposure Lock) της μηχανής σας για να κλειδώσετε τις ρυθμίσεις έκθεσης σε επιλογές που εξασφαλίζουν μεσαίους τόνους. Στη συνέχεια, μπορείτε να ανασυνθέσετε το κάδρο σας για να τραβήξετε τη φωτογραφία που επιθυμείτε.
Σκοτεινά θέματα
Οι πολύ σκοτεινές σκηνές είναι εξίσου προβληματικές για το φωτόμετρό σας με τις φωτεινές. Εδώ το πρόβλημα που δημιουργείται είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση: η εικόνα σας είναι πολύ φωτεινότερη από το θέμα που βρίσκεται μπροστά στο φακό σας. Μπορείτε να το διαπιστώσετε εύκολα κι εσείς, φωτογραφίζοντας ένα θέμα με πολύ μαύρο χρώμα και στη συνέχεια ένα με πολύ λευκό.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επιλέξετε να γεμίσετε το καρέ σας με το θέμα σας και κατόπιν να αφήσετε τη φωτογραφική σας μηχανή να ρυθμίσει η ίδια την έκθεση. Είναι πιθανό να διαπιστώσετε ότι και οι δύο εικόνες θα έχουν την ίδια φωτεινότητα, με το κάθε θέμα να αποδίδεται ως γκρίζο αντί για μαύρο ή λευκό αντίστοιχα.
Η λύση με κάθε πολύ σκοτεινή σκηνή είναι να μειώσετε την έκθεση χρησιμοποιώντας τον επιλογέα αντιστάθμισης έκθεσης ή επιλέγοντας χειροκίνητη έκθεση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα λήψεων με αντίστοιχες συνθήκες φωτισμού συνιστούν οι μουσικές συναυλίες και οι θεατρικές παραστάσεις.
Φωτεινά θέματα
Αν η σκηνή που φωτογραφίζετε είναι πολύ φωτεινή, το φωτόμετρο της μηχανής σας θα σας προτείνει να υπο-εκθέσετε, καθιστώντας το τελικό αποτέλεσμα πιο σκούρο απ’ ό,τι θα έπρεπε.
Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε φωτόμετρο είναι ρυθμισμένο έτσι ώστε να εκτιμά ότι κάθε θέμα έχει μια μέση φωτεινότητα ισοδύναμη με ένα μεσαίο τόνο. Επομένως, θα σας συστήσει και στη συγκεκριμένη περίπτωση ρυθμίσεις ευαισθησίας, διαφράγματος και ταχύτητας κλείστρου που θα προσδώσουν μεσαίο τόνο στο μεγαλύτερο κομμάτι του κάδρου σας – ωστόσο έτσι το τελικό αποτέλεσμα θα καταγραφεί πιο σκούρο απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Αυτό το πρόβλημα μπορεί να ξεπεραστεί είτε χρησιμοποιώντας τον έλεγχο αντιστάθμισης έκθεσης της μηχανής σας προκειμένου να αυξήσετε την έκθεση, καθιστώντας την εικόνα πιο φωτεινή, είτε ρυθμίζοντας χειροκίνητα την έκθεση. Εάν επιλέξετε τη δεύτερη τακτική, πρέπει να ορίσετε τιμές τέτοιες που η κάμερα θα εκτιμήσει πως οδηγούν σε υπέρ-έκθεση.
Η ακριβής τιμή, κάθε φορά, εξαρτάται φυσικά από το πόσο φωτεινή είναι η σκηνή που θέλετε να καταγράψετε. Χρησιμοποιείστε (και) τη βοήθεια που προσφέρει το ιστόγραμμα της μηχανής και προσπαθήστε να διατηρήσετε τα πιο σημαντικά highlights, αλλά αυξήστε την έκθεση έως ότου το ίχνος γραφήματος φθάσει στο δεξί άκρο για να υποδείξει ότι υπάρχουν κάποια λευκά pixels στην εικόνα.
Θα βρεθείτε αντιμέτωποι με αντίστοιχες καταστάσεις όταν τραβάτε σε χιόνι ή σε παραλίες με ανοιχτόχρωμη άμμο και φυσικά όταν έχετε να κάνετε με νερό. Με δεδομένο πως η επιφάνειά του προξενεί συνήθως έντονες αντανακλάσεις, απαιτείται συνήθως αύξηση έκθεσης 1-2 stop.
Χειροκίνητα φλας ή φωτισμός στούντιο
Η μηχανή σας δεν μπορεί να υπολογίσει σωστά τον έξτρα φωτισμό που παρέχουν τα χειροκίνητα φλας ή τα φωτιστικά ενός στούντιο που αναβοσβήνουν ανάλογα με την (οποιαδήποτε) ισχύ στην οποία τα έχετε ρυθμίσει. Η κάμερα θα προτείνει ρυθμίσεις που θα αποδώσουν σωστά τη σκηνή χωρίς τα έξτρα φώτα, οπότε αν χρησιμοποιείτε και αυτά, η τελική εικόνα σας θα είναι, αναμενόμενα, πολύ φωτεινή.
Ο καλύτερος τρόπος για να ρυθμίσετε τη σωστή έκθεση όταν χρησιμοποιείτε χειροκίνητα φλας είναι να χρησιμοποιήσετε ένα φλασόμετρο. Αυτό μετρά το προσπίπτον φως και μπορεί είτε να συνδεθεί με ένα φλας μέσω καλωδίου είτε να ρυθμιστεί ώστε να ενεργοποιείται ασύρματα (π.χ. μέσω φωτοκύτταρου).
Τα φλασόμετρα είναι χρήσιμα επειδή ακριβώς μετράνε το προσπίπτον κι όχι το ανακλώμενο φως. Αυτό σημαίνει ότι τοποθετούνται μπροστά από το θέμα, “βλέποντας” προς τα πίσω, με κατεύθυνση στην κάμερα για να κάνουν τη μέτρησή τους κι έτσι δεν επηρεάζονται από τη φωτεινότητα του ίδιου του θέματος.
Αν δεν διαθέτετε φλασόμετρο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον Οδηγό Αριθμό (GN – Guide Number) των μονάδων φλας που διαθέτετε, καθώς και την απόστασή τους από το θέμα για να υπολογίσετε ποια θα είναι η ακριβής έκθεση, με βάση τον τύπο:
Διάφραγμα = GN / απόσταση
Για παράδειγμα, με ένα φλας που έχει GN 35m στο ISO 100, έχει ρυθμιστεί στο manual και είναι τοποθετημένο σε απόσταση 3m από το αντικείμενο, το διάφραγμα πρέπει να ρυθμιστεί στο 35/3 = 11.66, δηλαδή στο f/11.
Φυσικά, με μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή, μπορείτε να επιχειρήσετε μερικές δοκιμαστικές λήψεις και να κάνετε τις απαιτούμενες προσαρμογές μέχρι να πετύχετε τις πιο σωστές ρυθμίσεις.
Η ταχύτητα κλείστρου που θα επιλέξετε πρέπει να ρυθμιστεί κάτω από την ταχύτητα συγχρονισμού φλας της κάμερας που συχνά βρίσκεται στα επίπεδα του 1/125sec ή 1/200sec. Εάν το θέμα πρόκειται να φωτιστεί κυρίως με φλας, η ταχύτητα κλείστρου δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, με την προϋπόθεση ότι δεν έχει ρυθμιστεί σε επίπεδα τέτοια που να επιτρέπουν στο φως του περιβάλλοντος να επηρεάζει, με τη σειρά του, τη λήψη.
Ζωντανή Μουσική
Αν έχετε φωτογραφίσει ποτέ σε μια συναυλία μουσικής, με τα φώτα της σκηνής να αναβοσβήνουν συνεχώς, θα έχετε παρατηρήσει ότι το φωτόμετρο της μηχανής σας αλλάζει συνεχώς τις προτεινόμενες ρυθμίσεις έκθεσης. Η καλύτερη μέθοδος σε αυτή την περίπτωση είναι να επιλέξετε χειροκίνητη έκθεση και φωτομέτρηση spot προκειμένου να πάρετε μια ένδειξη όταν το κύριο θέμα σας φωτίζεται από τα φώτα.
Επιλέξτε, στη συνέχεια, τις προτεινόμενες ρυθμίσεις και τραβήξτε ένα δοκιμαστικό στιγμιότυπο όταν τα φώτα πέφτουν ξανά στο κύριο θέμα σας (π.χ. στον τραγουδιστή ή την τραγουδίστρια). Εάν η εικόνα φαίνεται σωστά εκτεθειμένη, είστε έτοιμοι να συνεχίσετε απρόσκοπτα. Εάν όχι, αναπροσαρμόστε την έκθεση και προσπαθήστε ξανά.
Μόλις καταλήξετε στις ρυθμίσεις που πρέπει να χρησιμοποιήσετε, κρατήστε τις απαράλλακτες και αγνοήστε τις ενδείξεις του φωτομέτρου, το οποίο περίπου …θα “τρελαθεί” καθώς αναβοσβήνουν και μετακινούνται διαρκώς τα φώτα.
Απλά πρέπει να οπλιστείτε με υπομονή και επιμονή, εστιάζοντας στον πρωταγωνιστή ή στην πρωταγωνίστριά σας και περιμένοντας πότε τα φώτα θα στραφούν (ξανά) στη σωστή περιοχή.
Ζωγραφική με φως
Η ζωγραφική με το φως επιτυγχάνεται με το συνδυασμό μιας μακράς έκθεσης με μια εξωτερική πηγή φωτός όπως λ.χ. ένας φακός, προκειμένου να φωτιστεί το θέμα σας από τη δέσμη φωτός που παράγεται.
Όπως και όταν χρησιμοποιείτε εξωτερικές πηγές φωτισμού σαν το φλας, η μηχανή σας δεν μπορεί να ξέρει πόσο φως σκοπεύετε να ρίξετε πάνω στο θέμα, συνεπώς δεν μπορεί να συστήσει χρήσιμες ρυθμίσεις έκθεσης.
Ο ευκολότερος τρόπος για να πετύχετε την κατάλληλη έκθεση, όταν ζωγραφίζετε με το φως, είναι να κάνετε μερικές δοκιμαστικές λήψεις. Χρησιμοποιήστε το χρόνο έκθεσης που σας δίνει αρκετό περιθώριο προκειμένου να μετακινήσετε το φως πάνω στο θέμα και να βρείτε την κατάλληλη ισορροπία, μεταξύ των τιμών διαφράγματος και ευαισθησίας, η οποία αφενός σας προσφέρει το βάθος πεδίου που χρειάζεστε αφετέρου διατηρεί χαμηλά τα επίπεδα του θορύβου. Όπως συμβαίνει και με το φλας, όσο πιο κοντά είναι ο φακός στο θέμα τόσο πιο έντονο είναι και το φως που θα πέσει σε αυτό και αντίστροφα.
Φωτό: Pat Jacobs
