Μελέτες και ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα υπαρκτά και πολυεπίπεδα προβλήματα που προκύπτουν! Το ίδιο το TikTok λ.χ. ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα απαγορεύσει στους εφήβους να χρησιμοποιούν φίλτρα ομορφιάς, λόγω των ανησυχιών για τις επικίνδυνες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των νεότερων χρηστών.
Το βασικότερο πρόβλημα είναι προφανές: τα φίλτρα (ειδικά λόγω της συχνά υπερβολικής/αλόγιστης χρήσης τους) δημιουργούν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς, προκαλώντας σύγχυση μεταξύ του τι είναι φυσικό και τι είναι τεχνητό ειδικά σε εφηβικές και μετεφηβικές ηλικίες. Οι χρήστες συχνά βλέπουν τον εαυτό τους να αποκτά εμφανείς διαφοροποιήσεις σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως το δέρμα ή η συμμετρία στο πρόσωπο. Αυτό οδηγεί σε μια διαρκή αναζήτηση για την επίτευξη μιας αντίστοιχης “τελειότητας” και στην πραγματική ζωή, που είναι φυσικά και ανέφικτη και ψυχολογικά επιβαρυντική. Όσ@ επενδύουν στη χρήση φίλτρων συχνά βρίσκουν δυσκολία να αποδεχθούν την πραγματική τους εμφάνιση, γεγονός που μπορεί να υπονομεύσει την αυτοεκτίμησή τους!
Κοινωνικές προκαταλήψεις και στερεότυπα
Η εμφάνιση ενός ατόμου επηρεάζει το πώς αυτό προσλαμβάνεται (τουλάχιστον αρχικά) από τους άλλους. Παρόλο που οι χρήστες που ενισχύουν την εξωτερική τους εμφάνιση με φίλτρα μπορεί να θεωρούνται πιο ελκυστικοί, οι μελέτες δείχνουν ότι τα ίδια αυτά φίλτρα προκαλούν προκαταλήψεις. Άτομα που χρησιμοποιούν φίλτρα ενδέχεται να αντιμετωπίζονται ως λιγότερο ευφυή ή ειλικρινή, κυρίως από άτομα που δεν τα χρησιμοποιούν. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τη διαπροσωπική επικοινωνία, καθώς δημιουργείται μια ανισορροπία στις προσδοκίες για αυθεντικότητα.
Από την άλλη, τα φίλτρα επηρεάζουν βαθιά το πώς αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά. Η συνεχής έκθεσή μας σε τεχνητά βελτιωμένες εικόνες αυξάνει τον πήχη για το τι θεωρείται ελκυστικό. Οι πραγματικές εικόνες, που δεν είναι επεξεργασμένες, τείνουν να μοιάζουν “λιγότερο τέλειες” και συχνά υποτιμώνται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης για φυσική τελειότητα, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ταυτόχρονη αύξηση της ανάγκης αισθητικών επεμβάσεων. Οι νέοι, ειδικά, είναι και πάλι οι πιο επιρρεπείς σε τέτοιου είδους πιέσεις!
Αρνητική επίδραση στην αυτοεκτίμηση | Απειλή για τη διαφορετικότητα
Η χρήση φίλτρων μπορεί να δημιουργήσει ένα φαύλο κύκλο ανασφάλειας. Όταν οι χρήστες βλέπουν τη βελτιωμένη ψηφιακή τους εκδοχή και τη συγκρίνουν με την πραγματική, συχνά αισθάνονται απογοήτευση. Αυτό μπορεί να ενισχύσει τις αρνητικές σκέψεις για την εμφάνισή τους και να μειώσει την αυτοπεποίθησή τους. Οι συχνές συγκρίσεις με τα “τέλεια” πρότυπα που παρουσιάζονται στα κοινωνικά δίκτυα εντείνουν το άγχος για την εμφάνιση στην καθημερινότητα της πραγματικής ζωής στο σχολείο, στη δουλειά, στη βόλτα. Οι χρήστες των social μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είναι αρκετά καλοί για να εμφανιστούν δημόσια, καθώς δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στα στάνταρ των επεξεργασμένων λήψεών τους. Αυτό αναπόφευκτα επηρεάζει τις κοινωνικές σχέσεις, καθώς εγκλωβίζονται σε ρόλους, δυσκολεύονται να δείξουν αυθεντικότητα και τελικά αδυνατούν να συνδεθούν ουσιαστικά με τους άλλους.
Θέλετε άλλη μια πλευρά του προβλήματος; Η χρήση φίλτρων σε επαγγελματικό πλαίσιο – με τη σειρά της, μπορεί να δημιουργήσει μη ρεαλιστικές προσδοκίες για την εμφάνιση των εργαζομένων!
Επιχειρώντας να δούμε την ευρύτερη εικόνα, παρατηρούμε και το εξής: τα φίλτρα ομορφιάς τείνουν να προωθούν ένα συγκεκριμένο πρότυπο, συχνά ευρωπαϊκών χαρακτηριστικών, που παραβλέπει τη φυσική ποικιλομορφία. Αυτή η ομογενοποίηση της ομορφιάς υπονομεύει τη μοναδικότητα και την πολιτισμική διαφορετικότητα. Τα χαρακτηριστικά που δεν ταιριάζουν σε αυτά τα πρότυπα, συχνά θεωρούνται ανεπιθύμητα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά κοινωνικά μηνύματα και διακρίσεις.
Ολοκληρώνοντας
Η παράθεση των παραπάνω (ενδεικτικών ασφαλώς) παραμέτρων, καταδεικνύει πως κι αν ακόμα η χρήση φίλτρων ομορφιάς στα κοινωνικά δίκτυα δεν πρέπει να καταστεί …παράνομη, σίγουρα δεν είναι αθώα! Παρά την προσωρινή ενίσχυση της εικόνας, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους είναι ανησυχητικές. Από την αλλοίωση της αυτοεικόνας έως την ενίσχυση μη ρεαλιστικών προτύπων, τα φίλτρα θέτουν σε κίνδυνο την ψυχική υγεία και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Είναι συνεπώς σημαντικό να ενθαρρύνουμε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με αυθεντικότητα και να προωθούμε την αποδοχή της φυσικής εμφάνισης των προσώπων και των σωμάτων στις λήψεις μας!
Διαβάστε περισσότερα
Το TikTok διεξήγαγε μια έρευνα σε πολλές αγορές μαζί με την μη κερδοσκοπική οργάνωση του Ηνωμένου Βασιλείου, Internet Matters, που εξετάζει τον ρόλο των διαδικτυακών πλατφορμών στη διαμόρφωση της ταυτότητας και των σχέσεων των εφήβων. Η έρευνα δημοσιοποιήθηκε στις 27/11/24. Μπορείτε να την κατεβάσετε ολόκληρη για δωρεάν ανάγνωση εδώ!
