Έχουμε πει κι άλλες φορές ότι όσο κι αν παραπονιόμαστε για όσα (μας) συμβαίνουν εδώ, στη χώρα μας, παρόμοια συμβαίνουν και αλλού – και μάλιστα σε κοινωνίες με πολύ αυξημένη εκτίμηση και σεβασμό προς το επάγγελμα του φωτογράφου. Έχουμε ξαναμιλήσει για την “πολιτική” συλλήψεων φωτογράφων στις Η.Π.Α. και τις συνεπαγόμενες όχι μόνο απελευθερώσεις αλλά και αποζημιώσεις από την εκάστοτε Πολιτεία, στο έδαφος της οποίας το αντίστοιχο Αστυνομικό Τμήμα προέβη στην αδικαιολόγητη σύλληψη. Aς δούμε αναλυτικά ορισμένες περιπτώσεις.
Scott Olson
Στις 18/8/14 έγινε η σύλληψη του συγκεκριμένου φωτογράφου του πρακτορείου Getty Images (βλ. φωτό στην κορυφή της σελίδας: © Joe Raedle/Getty Images) ενώ φωτογράφιζε στην πόλη Ferguson τις διαδηλώσεις για τον θάνατο του έφηβου Michael Brown, μετά τον πυροβολισμό που δέχτηκε o τελευταίος από αστυνομικούς, ενώ διέφευγε από ψιλικατζίδικο, από το οποίο (σύμφωνα με τις πληροφορίες) έκλεψε ένα κουτί πούρα.
Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, ο φωτορεπόρτερ συνελήφθη καθώς παρέβη την εντολή των αρχών προς τους εκπροσώπους του Τύπου να σταθούν σε συγκεκριμένη περιοχή, μακριά από την ζώνη οργανωμένων διαδηλώσεων (organized protest zone). Η δημοσιογράφος Amy Nelson κατέγραψε στο ακόλουθο video τη στιγμή της σύλληψης: ο Olson επιχειρεί να εξηγήσει στο παρακείμενο πλήθος των παρευρισκομένων ότι είναι φωτογράφος του Getty και ότι συλλαμβάνεται. Οι αστυνομικοί ακούγονται να ζητούν από το πλήθος να “προχωρήσει”.
Το πρακτορείο υποστήριξε με επίσημες δηλώσεις τού αντιπροέδρου του Pancho Bernasconi το φωτογράφο, ο οποίος αφέθηκε ελεύθερος μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Ενδιαφέρον έχει και η δήλωση του ίδιου του Προέδρου των Η.Π.Α. Barrack Obama, με αφορμή τις συλλήψεις εκπροσώπων του τύπου στο Ferguson: “Η αστυνομία δεν πρέπει να εκφοβίζει ή να συλλαμβάνει δημοσιογράφους που απλώς προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους”.
Βέβαια θα πρέπει εδώ να καταγραφεί και το αντίστοιχο επιχείρημα του “δικηγόρου του διαβόλου”: οι αρχές δεν απαγόρευσαν την παρουσία και δουλειά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά απλώς οριοθέτησαν μια συγκεκριμένη, για τον σκοπό αυτό, περιοχή, ώστε να μπορούν να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και να διαφυλάξουν καλύτερα την ασφάλεια όλων των παρευρισκομένων, από αμφότερες τις πλευρές.
George Steinmetz
Μια παλαιότερη ιστορία (συνέβη το καλοκαίρι του 2013) αλλά ιδιαιτέρως ενδεικτική κάποιων πραγμάτων και οριακά κωμική (σίγουρα όχι από την πλευρά του φωτογράφου) είναι η περίπτωση της σύλληψης του φωτογράφου George Steinmetz εξαιτίας φωτογραφιών που τραβούσε πετώντας(!) για ανάθεση από τίποτε λιγότερο από το ίδιο το National Geographic! Η ανάθεση αφορούσε σε μια σειρά άρθρων του περιοδικού σχετικά με την διαθέσιμη τροφή παγκοσμίως, τις καλλιέργειες και τη δυναμική τους να θρέψουν ικανοποιητικά τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό.
Ήδη υπήρχε εμφανής διαφορά αντιδράσεων μεταξύ των ζωοτροφικών επιχειρήσεων των Η.Π.Α. και της Βραζιλίας: οι πρώτες έδειξαν μια αξιοσημείωτη άρνηση γενικά προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σχετικά με τις εγκαταστάσεις και την λειτουργία τους. Αντιθέτως οι δεύτερες με μεγάλη χαρά «άνοιξαν τις πόρτες τους» στον φωτογράφο.
Προκειμένου να ολοκληρώσει την φωτογραφική κάλυψη του άρθρου, ο Steinmetz χρησιμοποίησε μηχανοκίνητο αλεξίπτωτο πλαγιάς και πέταξε πάνω από μια μεγάλη ζωοτροφική μονάδα στο Kansas των Η.Π.Α. Με την προσγείωσή του, συνελήφθη από τις αρχές της Πολιτείας. με κατηγορίες «καταπάτησης ιδιοκτησίας» (trespassing) και αφού πέρασε όλη τη διαδικασία της σύλληψης, άφεσης με εγγύηση και τελικής υπεράσπισης, αθωώθηκε επειδή η επιχείρηση Brookover Ranch, που κίνησε όλο το θέμα, δεν είχε φροντίσει ώστε πουθενά γύρω από την ιδιοκτησία της να υπάρχουν σαφείς και ορατές (προφανώς και από ψηλά) ενδείξεις, πινακίδες και όλη η απαραίτητη σήμανση περί μη εισόδου σε ιδιωτική ιδιοκτησία.Οι δε φωτογραφίες που ο φωτογράφος μπόρεσε να δημοσιεύσει από την τόσο επεισοδιακή «πτήση» είναι μόνο φωτογραφίες από μακριά, που έχουν ληφθεί δηλαδή πριν περάσει τον εναέριο χώρο μέσα από τους φράχτες.
Εν προκειμένω, η αυστηρά νομική συζήτηση είναι μεγάλη και τα εκατέρωθεν επιχειρήματα όχι και τόσο ατράνταχτα. Ναι, είναι δικαίωμα του κάθε ιδιώτη ή επιχειρηματία να μην θέλει να πετάς επάνω από τον κήπο του και να τον φωτογραφίζεις, καθώς και ο ανοιχτός κήπος εξακολουθεί να είναι ιδωτική ιδιοκτησία. Από την άλλη, κανείς δεν μπορεί να βάλει «ιδιοκτησία» στον αέρα και ως εκ τούτου αν δεν θέλεις να σε βλέπουν βάλε τέντες (εννοώντας οποιονδήποτε μηχανισμό κάλυψης)!
Και ναι, είναι δικαίωμα του κοινού να ξέρει τι τρώει, και θα περίμενε κανείς ότι αν πράγματι οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με την παραγωγή της τροφής μας δεν έχουν κάτι να κρύψουν, δεν υπάρχει λόγος για τόση (και επιθετική) μυστικότητα. Από την άλλη, είναι δικαίωμα του κάθε επιχειρηματία να μην θέλει να αποκαλυφθούν δημοσίως οι πρακτικές παραγωγής του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κρύβει κάτι κακό.
Αντί επιλόγου
Αξίζει να αναφερθούμε στη δουλειά του Αυστραλού καρτουνίστα Jon Kudelka. Μέσα από μια τεράστια «παραγωγή» σκίτσων επικαιρότητας ξεχωρίζει σαν άμεσα σχετικό με το θέμα μας ένα σκίτσο επανομαζόμενο “Don’t Shoot” (“Μην πυροβολείς» αλλά ταυτόχρονα και «Μην Τραβάς» στη γλώσσα της φωτογραφίας και του κινηματογράφου).
Το ευφυές σκίτσο του Jon Kudelka “Don’t Shoot”
Ο J.K. ζωγράφισε το εν λόγω σκίτσο, το οποίο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας «The Australian», στις 18 Νοεμβρίου του 2004, με αφορμή την επίθεση που δέχθηκε ένας κάμεραμαν για την λήψη on camera του πυροβολισμού ενός πληγωμένου Ιρακινού αιχμαλώτου από έναν Αμερικανό Πεζοναύτη. Όπως ο ίδιος ο δημιουργός αναφέρει: «Παρά το ότι ο έλεγχος του μηνύματος είναι σχεδόν αδύνατος δεδομένης της ανόδου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των φορητών μηχανών, αυτό βέβαια δεν θα σταματήσει τους ανθρώπους από το να προσπαθούν [σ.σ. να ελέγξουν τα μηνύματα και τις ειδήσεις που κυκλοφορούν]”.
Αυτή ουσιαστικά είναι και η ουσία της προβληματικής των ειδήσεων και των όποιων αναλύσεων επιχειρούνται από τη σχετική αρθογραφία μας. Να βλέπουμε κάθε φορά, και στην κάθε περίπτωση, πόσο η ίδια η έννομη τάξη, στην οποία στηριζόμαστε για την ειρηνική και αρμονική συμβίωσή μας, πράγματι τις εξασφαλίζει, και από ποιο σημείο και μετά ο έλεγχος των πληροφοριών που επιχειρείται φτάνει μέχρι το σημείο του περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης, της επαγγελματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά (πάνω από όλα) του δικαιώματος του κοινού να «γνωρίζει».
