“Εάν μπορείς να μυρίσεις τον δρόμο κοιτώντας μια φωτογραφία, τότε έχεις μια φωτογραφία δρόμου” – Bruce Gilden
Πώς θα μπορούσαμε να διαφωνήσουμε με αυτή την γνώμη, ειδικά όταν την πρεσβεύει ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή φωτογράφους δρόμου;
Έτσι λοιπόν, κοιτώντας φωτογραφίες είτε του εν λόγω δημιουργού είτε άλλων εξίσου σημαντικών, ξεκινάμε συνήθως με τη φωτογραφική μας μηχανή, καθώς και με όρεξη, ελπίδες και όνειρα.
Βγαίνουμε λοιπόν με φόρα και (κοίτα να δεις!) οι φωτογραφίες μας δε …μυρίζουν δρόμο – βλέπουμε πολλά πράγματα που δε μας αρέσουν τεχνικά ή αισθητικά και γενικώς αρχίζουμε να χάνουμε το κουράγιο και την αισιοδοξία μας.
Ξαναβγαίνουμε και τα αποτελέσματα πάλι δεν αφήνουν περιθώρια για χαμόγελα. Ψάχνουμε να βρούμε τι πήγε λάθος αλλά ο χρόνος κυλά σαν το νεράκι και έχουμε κολλήσει στο ίδιο σημείο από όπου κάναμε την αρχή. Τζίφος; Ας μην απογοητευόμαστε!
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε ορισμένες βασικές αρχές που διέπουν τη φωτογραφία δρόμου, και μπορούν να κάνουν αφενός τη ζωή του φωτογράφου ευκολότερη αφετέρου το έργο του πιο δημιουργικό.
Τι είναι η φωτογραφία δρόμου;
Μια βασική για να μην πούμε θεμελιώδης αρχή, λέει ότι φωτογραφία δρόμου είναι η καταγραφή των ανθρώπων μέσα στον αστικό τους κύκλο. Δηλαδή μέσα στις πόλεις. Τώρα αν είναι χωριό, παραλιακή πόλη, οικισμός ή ό,τι άλλο που δεν είναι εξοχή ή τοπίο, και συμπεριλαμβάνεται στον αστικό κύκλο, είναι στο χέρι του καθενός να το προσδιορίσει και να το καταγράψει ανάλογα.
Οπότε όταν έχουμε καταγραφή ανθρώπινου στοιχείου μέσα στην πόλη και αυτό γίνεται στο δρόμο και όχι μέσα σε σπίτια και άλλους κλειστούς χώρους είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο στόχο.
Φωτογραφία δρόμου είναι η άμεση εμπλοκή με το θέμα, τον άνθρωπο. Ένα μακρινό κάδρο που κάπου στο βάθος φαίνονται και κάτι μικρά, μίζερα ανθρωπάκια που κινούνται σαν τα ταπεινά μυρμηγκάκια είναι αστικό τοπίο και όχι αυτό που βγήκαμε να κάνουμε.
Η απόσταση λοιπόν παίζει καθοριστικό ρολο στον προσδιορισμο της δουλειάς μας.
Αν οι άνθρωποι είναι στατικοί ή κινούμενοι παίζει δευτερεύοντα ρόλο ανάλογα με τι θέλουμε να δείξουμε.
Αν δουλεύουμε έγχρωμο ή ασπρόμαυρο είναι κάτι που έχει να κάνει αποκλειστικά με την προσωπική μας αισθητική και δεν υπάρχει σωστό ή λάθος στην όποια προσέγγισή μας.
Άνθρωπος, αστικός κύκλος, διήγηση μιας ιστορίας, εμπλοκή με το θέμα μας (απόσταση) είναι τα βασικά που συνθέτουν μια καταγραφή που μπορεί να οδηγήσει σε μια καλή φωτογραφία δρόμου.
Φωτογραφικός εξοπλισμός
Ουκ εν τω πολλώ το ευ! To να μεταφέρουμε το λιγότερο δυνατό εξοπλισμό, θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε δυο πράγματα:
- Όταν μάθουμε να δουλεύουμε με ένα σώμα και με έναν φακό (κατά προτίμηση prime) αυτό που θα καταφέρουμε με τον καιρό είναι να φτάσουμε σε μια τέτοια εξοικείωση που πλέον η φωτογραφική μηχανή θα είναι μια προέκταση του μυαλού και του χεριού μας. Θα έχουμε μάθει ποιο είναι το κάδρο μας, πού μέσα σε αυτό μπορούμε να κινηθούμε και ποιες ρυθμίσεις είναι οι ιδανικές ανάλογα με τις συνθήκες φωτισμού που υπάρχουν γύρω μας. Με λίγα λόγια, ένας φακός σταθερός 35mm ή 50mm είναι οι πιο κλασικοί που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι είτε γιατί είναι πιο κοντά στην προοπτική του ανθρώπινου ματιού (50mm) είτε γιατί μας δίνουν ένα πιο ευρύ πεδίο και έτσι μπορούμε να ενσωματώσουμε περισσότερα στοιχεία στο κάδρο μας και να πούμε καλύτερα την ιστορία μας. Από σώματα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε έχει γρήγορη εστίαση γιατί έτσι μπορεί να “παγώσει” η κίνηση.
- Βαρος! Βαρος! Βαρος! Παίζει μεγάλο ρόλο όσο κι αν φαίνεται παράξενο, μια και οι περισσότερες σύγχρονες μηχανές είναι πολύ ελαφρύτερες από τις παλαιότερες – ωστόσο δεν παύουν να έχουν ένα υπολογίσιμο βάρος (που “αυξάνει” όσο περνάει η ώρα). Όταν λ.χ. βγεις για μια σύντομη εξόρμηση, το βάρος μπορεί να μην φαίνεται σπουδαία παράμετρος ενασχόλησης. Μετά από τρεις ή τέσσερις ώρες όμως, τα πράγματα αρχίζουν και ζορίζουν!
Έξτρα bonus – δωράκι: Συνήθως το μικρότερο βάρος συνεπάγεται και μικρότερο όγκο πράγμα πολύ χρήσιμο στην αναγνώρισή μας από τους ανθρώπους γύρω μας. Όσο λιγότερο μας αναγνωρίζουν, τόσο πιο αυθεντικές εικόνες θα καταγράψουμε.
Μη φωτογραφικός εξοπλισμός
Το καλύτερο κομμάτι του μη φωτογραφικού εξοπλισμού είναι διαχρονικά τα καλά και ξεκούραστα παπούτσια. Όσο απλό και αν ακούγεται είναι το ίδιο σημαντικό με το να κουβαλάτε τη μηχανή σας. Φανταστείτε η φωτογραφία της ζωής σας να είναι ένα τετράγωνο πιο μακριά από εκεί που σταματήσατε γιατί πόνεσαν τα πόδια σας. Σίγουρα κάποια στιγμή θα κουραστείτε αλλά αυτό είναι αναπόφευκτο και δεν υπάρχει λόγος να συμβεί νωρίτερα από τα φυσικά όρια αντοχής σας, εξαιτίας προβλημάτων από τη λάθος επιλογή παπουτσιών. Χαζό; Γελοίο; Αληθινό ωστόσο!
Τα ρούχα μας από την άλλη πλευρά πρέπει να είναι άνετα και κατά τους μήνες που ο καιρός δεν είναι καλοκαιρινός πρέπει να ακολουθούμε τη λογική του …κρεμμυδιού. Πολλά και λεπτά ρούχα ώστε να μπορούμε να βγάλουμε ή να βάλουμε κάτι αν χρειαστεί. Κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να μπορούμε να εστιάζουμε απόλυτα στη δουλειά μας και να μην ασχολούμαστε με άλλα πράγματα.
Τα χρώματα είναι επίσης κάτι που πρέπει να αναφέρουμε. Αν δεν θέλουμε όλοι (μα όλοι!) να μας κοιτάζουν, φοράμε σκούρα ή όσο το δυνατόν αδιάφορα χρώματα. Σκοπός ενός φωτογράφου δρόμου είναι να είναι αόρατος, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό. Έτσι μπορεί να κινείται άνετα μέσα στο πλήθος και να επιτύχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Επίσης: Όχι …φαγοπότι πριν πάρουμε σβάρνα τους δρόμους. Don’t drink and …shoot!
Συμπεριφορά ενός φωτογράφου δρόμου
Όπως είπαμε και παραπάνω ο σκοπός μας είναι να είμαστε αόρατοι. Παρόλα αυτά πάντα υπάρχουν περιπτώσεις που θα γίνουμε αντιληπτοί και μπορεί να έρθουμε σε αντιπαράθεση με κάποιους ανθρώπους.
Τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Ένα χαμόγελο και λίγη κουβέντα τις περισσότερες φόρες είναι αυτό που χρειάζεται. Ποιοι είμαστε, τι κάνουμε εκεί, τι το ενδιαφέρον βρήκαμε σε αυτόν που φωτογραφίσαμε (άσχετα αν απλώς είναι στο κάδρο μας χωρίς εμείς να έχουμε την πρόθεση να τραβήξουμε αυτόν απαραίτητα) και γενικότερα μια φιλική και χαλαρή διάθεση.
Αν παρόλα αυτά βρεθούμε σε μια κατάσταση που δείχνει ότι ο άλλος θα αγριέψει τότε ΑΜΕΣΩΣ διαγράφουμε την φωτογραφία μπροστά του γιατί ποτέ μα ποτέ μια φωτογραφία δεν αξίζει να διακινδυνεύσουμε την σωματική μας ακεραιότητα.
Με την πάροδο του χρόνου θα βλέπετε τον εαυτό σας να είναι πιο άνετος, πιο τολμηρός και πιο σίγουρος για το τι θέλει να κάνει και πότε.
Συμπερασματικά
Η φωτογραφία δρόμου είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να αναλυθεί σε πλήρη έκταση στο πλαίσιο ενός άρθρου. Απλά παρουσιάστηκαν κάποιοι βασικοί κανόνες για να γίνει η ζωή λίγη πιο εύκολη στη ζούγκλα της φωτογραφίας δρόμου!
Έτσι κι αλλιώς παραφράζοντας (για την σύγχρονη ψηφιακή εποχή) την ρήση ενός από τους μεγαλυτέρους φωτογράφους όλων των εποχών Henri Cartier-Bresson: οι πρώτες …100.000 φωτογραφίες σας είναι οι χειρότερες!
Μini CV
O Ευάγγελος Λουτριώτης ασχολείται με τη φωτογραφία περίπου είκοσι πέντε χρόνια – τα τελευταία οκτώ με την ψηφιακή. Τα θέματά του είναι η φωτογραφία τοπίου, η φωτογραφία δρόμου, και το documentary.
