Photonet Περιοδικά

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Πόσο διαφέρει η σύγχρονη Ελλάδα του fuel pass ΙΙ από την αρχαία Αθήνα του 399 π.Χ. η οποία (κατα)δίκασε το Σωκράτη;

Τη συγκεκριμένη χρονιά συμπληρώνονταν 70 χρόνια από το θάνατο του Περικλή, η ζωή του οποίου συνδυάστηκε με το «χρυσό αιώνα» της κορύφωσης της ακμής της Αθήνας. Παρόλα αυτά, ελάχιστα στην πόλη θύμιζαν τα (πολύ πρόσφατα ακόμα) περασμένα μεγαλεία.

Έχουν περάσει μόλις 4 χρόνια από την κατάλυση του ολιγαρχικού καθεστώτος των Τριάκοντα Τυράννων και η δημοκρατία στην πόλη πασχίζει να ξαναβρεί σταθερό βηματισμό. Βρισκόμαστε 15 χρόνια πριν τη γέννηση του Αριστοτέλη και 17 χρόνια πριν τη γέννηση του Φίλιππου του Μακεδόνα. Ο Διογένης ο Κυνικός είναι περίπου 13 ετών.Ο Πλάτωνας και ο Ξενοφώντας 28. Ο Αριστοφάνης 46. Ο Αλκιβιάδης και ο Αντισθένης 51. Ο Θουκυδίδης 61. Ο Σωκράτης, τέλος, διανύει πιθανότατα το 70ο έτος της ζωής του – αυτό που αποδείχτηκε και το τελευταίο του.

Tην άνοιξη του 399 π.Χ., η αθηναϊκή δημοκρατία στρέφεται εναντίον του φιλοσόφου απευθύνοντάς του τις κατηγορίες ότι δεν σέβεται τους θεούς της πόλης, ότι εισάγει καινά δαιμόνια και ότι διαφθείρει τους νέους. Η δίκη πραγματοποιήθηκε από το Δικαστήριο της Ηλιαίας, το οποίο αποτελείτο από 500 Αθηναίους πολίτες, που λειτούργησαν ως δικαστές και ένορκοι. Κατήγοροι ήταν Μέλητος, ο Άνυτος και ο Λύκων. Η διαδικασία εξελίχτηκε ως εξής: οι δύο πλευρές είχαν ίσο χρόνο, µετρηµένο µε κλεψύδρα, για να αναπτύξουν τα επιχειρήµατά τους. Πρώτοι µίλησαν οι κατήγοροι του Σωκράτη και ακολούθησε η απολογία του ίδιου.

Μετά τις αγορεύσεις, ακολούθησε η 1η ψηφοφορία, για να αποφασιστεί καταρχάς η ενοχή ή η αθώωση του κατηγορουμένου. Χρησιμοποιώντας ειδικά σηµειωµένους µεταλλικούς δίσκους, 280 δικαστές έκριναν τον Σωκράτη ένοχο και 220 αθώο. Μετά την απόφαση, οι κατήγοροι πρότειναν την θανατική ποινή για την ενοχή. Ο Σωκράτης αρχικά δήλωσε ότι δεν είχε κάνει τίποτε κακό, άρα δεν έπρεπε καν να τιµωρηθεί και τελικά πρότεινε να του επιβληθεί πρόστιµο – η τοποθέτηση αυτή επιβάρυνε περισσότερο τη θέση του ενώπιον των δικαστών του. Ακολούθησε 2η ψηφοφορία, για να οριστικοποιηθεί η ποινή. Αυτή τη φορά, 360 υπερψήφισαν την θανατική ποινή. Ο Σωκράτης οδηγήθηκε στις φυλακές.  Μετά από αναμονή 30 ημερών (η ποινή δεν μπορούσε να εκτελεστεί όσο μια από τις ιερές τριήρεις της πόλης απουσίαζε στη Δήλο) ο φιλόσοφος ήπιε, µε την θέλησή του, το δηλητήριο κώνειο και πέθανε, περιστοιχισμένος από στενούς φίλους και µαθητές.

Μαρτυρίες για την ακριβή μορφή της απολογίας του στο δικαστήριο έχουµε από τον Πλάτωνα και τον Ξενοφώντα. Ο 1ος ήταν παρών στη δίκη και συνέγραψε το σχετικό έργο του, 2-3 χρόνια μετά. Ο 2ος απουσίαζε και έγραψε περίπου μισό αιώνα αργότερα, βασισμένος στη μαρτυρία άλλου προσώπου (Ερμογένης). Τα δύο κείμενα δεν ταυτίζονται στο περιεχόμενο: ο Σωκράτης του Ξενοφώντα φαντάζει πολύ πιο «γήινος» και «ταπεινός» από τον περισσότερο «μεγαλειώδη» αντίστοιχο του Πλάτωνα.
Αξίζει να θυμηθούμε, στο σημείο αυτό, ότι ο ίδιος ο Σωκράτης δεν συνέγραψε τίποτα κατά τη διάρκεια του βίου του, συνεπώς όσα γνωρίζουμε για εκείνον οφείλονται καθ’ ολοκληρία σε μαρτυρίες και συγγράμματα άλλων.

2500 χρόνια μετά από τα παραπάνω γεγονότα, στην αυγή του 2014 μ.Χ., όλα τα παραπάνω πρόσωπα έχουν καταλάβει κορυφαίες θέσεις στην παγκόσμια ιστορία. Έδρασαν, σχεδόν ταυτόχρονα, σε μια εποχή που μολονότι φαντάζει ασήμαντη όσον αφορά τη χρονική της διάρκεια (τι είναι μερικές δεκαετίες μπροστά σε 25 αιώνες;) υπήρξε συγκλονιστικά επιδραστική.
Η ίδια η δίκη του Σωκράτη, που έδωσε και την αφορμή γι’ αυτό το σημείωμα, επαναλήφθηκε πρόσφατα, χάρη στην πρωτοβουλία του Ιδρύµατος Ωνάση, και μάλιστα δύο φορές, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ανώτατων δικαστών και νομικών από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Στις 12 Μαΐου 2011 στο Οµοσπονδιακό ∆ικαστήριο Daniel Patrick Moynihan της Νέας Υόρκης, 2 εκ των 3 δικαστών, ψήφισαν υπέρ της αθώωσης του Σωκράτη και 1 υπέρ της καταδίκης. Το κοινό, που έδωσε το παρόν, κλήθηκε να κρίνει το αποτέλεσμα: µε την αθωωτική απόφαση των δικαστών συμφώνησαν 185 «ένορκοι». Διαφώνησαν 29, ενώ αρκετοί άλλοι δεν θέλησαν να πάρουν θέση.

Η συνέχεια δόθηκε, στις 25 Μαΐου 2012, στην Αθήνα, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Οι αγορεύσεις ήταν εντυπωσιακές, με πλήθος επιχειρημάτων. Οι δύο σύγχρονοι κατήγοροι παρατήρησαν: «Σας ζητούμε να μην καταδικάσετε την Αθήνα, να μην πιστέψετε ότι η Αθήνα αδίκησε τον Σωκράτη, αλλά ότι ο πολίτης Σωκράτης έβαλε σε κίνδυνο την αθηναϊκή δημοκρατία. Η Δημοκρατία κινδύνεψε και αμύνθηκε ως όφειλε». Οι δύο συνήγοροι του Σωκράτη έκλεισαν την αγόρευσή τους λέγοντας: «Η Ιστορία θα γράψει ότι η Αθήνα ήταν η κοιτίδα της ελευθερίας του λόγου, της δημοκρατίας και των τεχνών. Από εσάς εξαρτάται να μην πουν ότι η πόλη αυτή δολοφόνησε τον μεγαλύτερό της φιλόσοφο».
Οι δικαστές ισοψήφησαν στην απόφασή τους, με ψήφους πέντε κατά και πέντε υπέρ της καταδίκης του Σωκράτη και, ως εκ τούτου, δεν τον καταδίκασαν. Περισσότερο ένθερμο υπέρ του Αθηναίου φιλοσόφου ήταν το κοινό, το οποίο ψήφισε με 584 ψήφους υπέρ της αθώωσής του, έναντι 282 που ψήφισαν την ενοχή του.

Ολόκληρη την 4ωρη διαδικασία μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο video που ακολουθεί!

Θα αναρωτιέστε, πιθανώς, κάποιοι (-ες) από εσάς διαβάζοντας τα παραπάνω: καλά όλα αυτά – τι αξία έχουν για τη σημερινή Ελλάδα και πώς απαντούν στα σημερινά προβλήματά της; Λυπάμαι, αλλά δεν σας έχω μια απλή, εύκολη και εύπεπτη απάντηση. Αντ’ αυτής μόνο μια προτροπή/ευχή: αρχίστε να ψάχνετε – και τότε θα βρείτε.

  • στην κορυφή της σελίδας: Jacques – Louis David: “Ο θάνατος του Σωκράτη” (1787) – πηγή: Wikipedia
1Η ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: PHOTONET 172 (Δεκέμβριος 2013)

Photonet Newsletter
Kάθε Τρίτη & Πέμπτη όλα τα φωτογραφικά νέα δωρεάν!

   



Aρθρογράφος

Κωνσταντίνος Φλώρος

Στην Νexus Publications AΕ από το 1998, είναι σήμερα ο Διευθυντής Εκδόσεων της εταιρίας. Mέλος της EISA (Expert Imaging and Sound Association) από το 2003. Μέλος της Ένω­σης Συντακτών Περιοδικού-Ηλεκτρονικού Tύπου (EΣΠΗΤ) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (ΙFJ) από το 2005.

Θέλετε να σας ενημερώνουμε προσωπικά;