Photo Specials

IN MEMORIAM: OLIVIERO TOSCANI

Ο εμβληματικός Ιταλός φωτογράφος που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον κόσμο της διαφήμισης και της τέχνης, απεβίωσε στις 12 Ιανουαρίου 2025, σε ηλικία 82 ετών.

Γεννημένος το 1942 στο Μιλάνο, ο Τοscani ανέπτυξε από νεαρή ηλικία ενδιαφέρον για τη φωτογραφία, επηρεασμένος από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν φωτορεπόρτερ. Σε ηλικία 14 ετών ξεκίνησε να εργάζεται ως φωτογράφος, ενώ αργότερα σπούδασε φωτογραφία και γραφικές τέχνες στο Πανεπιστήμιο των Τεχνών της Ζυρίχης.

Η εκπαίδευσή του στη Ζυρίχη του παρείχε μια στέρεη βάση και τον ώθησε να αναπτύξει μια μοναδική προσέγγιση στη φωτογραφία, συνδυάζοντας την τέχνη με την κοινωνική κριτική. Η περίφημη/διαβόητη συνεργασία του με την Benetton ξεκίνησε το 1982 και διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Τοscani δημιούργησε μερικές από τις πιο αμφιλεγόμενες και συζητημένες διαφημιστικές καμπάνιες του 20ου αιώνα, αγγίζοντας θέματα όπως ο ρατσισμός, η ομοφοβία, το AIDS, η θανατική ποινή και η ανορεξία. Οι εικόνες του συχνά προκαλούσαν έντονες αντιδράσεις, αλλά, σε κάθε περίπτωση, κατάφερναν να φέρουν στο προσκήνιο σημαντικά κοινωνικά ζητήματα.

 

Οι καμπάνιες του συχνά δημιουργούσαν αντιδράσεις. Πολλές φορές κατηγορήθηκε για εκμετάλλευση ευαίσθητων κοινωνικών θεμάτων για εμπορικούς σκοπούς. Ωστόσο, ο ίδιος υποστήριζε ότι στόχος του ήταν να προκαλέσει συζητήσεις και να ευαισθητοποιήσει το κοινό. Το βέβαιο είναι πως η προσέγγισή του άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο η διαφήμιση μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μέσο κοινωνικού σχολιασμού, ανοίγοντας τον δρόμο για πιο τολμηρές και ειλικρινείς εκφράσεις στη βιομηχανία.

Η δουλειά του, ωστόσο, δεν περιορίστηκε μόνο στη διαφήμιση, καθώς συνεργάστηκε με οργανισμούς όπως ο Ερυθρός Σταυρός, το Ιταλικό Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η προσέγγισή του στη φωτογραφία (αναζητούσε διαρκώς νέα πρόσωπα, με ενθουσιασμό στα μάτια, από τα οποία απαιτούσε παγίως “να μην βάφονται”), ανέδειξε μια διαφορετική αντίληψη της ομορφιάς, μακριά από στερεότυπα.

Στην ύστερη φάση της ζωής του, ο Τοscani συνέχισε να εκφράζει τις απόψεις του με το ίδιο πάθος που τον χαρακτήριζε καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Σε συνεντεύξεις του, τόνιζε συχνά τη σημασία της ελευθερίας στην τέχνη και τη ζωή, δηλώνοντας ότι η πραγματική ομορφιά “βρίσκεται στην αυθεντικότητα και την ειλικρίνεια”.

Το 2022, διαγνώστηκε με αμυλοείδωση, μια σπάνια ασθένεια που προκαλεί συγκέντρωση πρωτεϊνών σε διάφορα όργανα του σώματος. Παρά την ασθένειά του, συνέχισε να εργάζεται. Σε συνέντευξή του στην Corriere della Sera τον Αύγουστο του 2024, δήλωσε χαρακτηριστικά: “έζησα πολύ και πολύ καλά, χωρίς αφεντικό και μόνιμο μισθό, ήμουν πάντα ελεύθερος”. Ήταν παντρεμένος με την Kirsti Toscani και ήταν πατέρας τριών παιδιών.