Ο Άγγελος Μπαράι προέρχεται από μια οικογένεια μεταναστών από την Αλβανία και είναι ένας από τους πιο δυναμικά ανερχόμενους φωτορεπόρτερ στη χώρα μας.
Είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε μαζί του και να δούμε λίγο τον κόσμο του μέσα από τη δική του φωτογραφική ματιά.
Πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη φωτογραφία;
Η φωτογραφία υπήρχε στη ζωή μου από μικρή ηλικία, λόγω του πατέρα μου. Είχε μια πλαστική Kodak και τραβούσε τον εαυτό του – του άρεσε πολύ. Σε πολλές οικογενειακές στιγμές (γιορτές, γλέντια στο σπίτι, κτλ.) μου ανέθετε να τραβήξω εγώ τις φωτογραφίες. Όταν κατάλαβα, λοιπόν, πως η φωτογραφία είναι αυτό που μου ταιριάζει, έκανα τη σύνδεση όλων αυτών των παιδικών αναμνήσεων, και κάπως έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ με το φωτορεπορτάζ και τα κοινωνικά θέματα. Στο σχολείο, όμως, δεν ήμουν πολύ καλός μαθητής και δεν κατάφερα να περάσω σε κάποια σχολή, οπότε, και λόγω οικονομικής κατάστασης, ήθελα να ψάξω να βρω τον τρόπο να σπουδάσω. Μπήκα στη διαδικασία να ψάξω διάφορες υποτροφίες και διαγωνισμούς φωτογραφίας μέσα από το ίντερνετ. Μέσα από αυτούς τους διαγωνισμούς, κέρδισα υποτροφίες, και σπούδασα Ιστορία Τέχνης και Photomedia σε μια Σχολή Καλών Τεχνών, και Φωτογραφία σε μια σχολή φωτογραφίας. Θεωρώ όμως πως οι σπουδές δεν ήταν αυτό που με βοήθησε απαραίτητα να αναπτυχθώ, αλλά η συνεχής προσπάθεια.
Τι είναι η φωτογραφία για εσάς;
Για μένα η φωτογραφία είναι στάση ζωής πλέον. Ό,τι κάνω στη ζωή μου κινείται πάντα γύρω από τη φωτογραφία και ό,τι βήμα κι αν κάνω έχει μέσα τη φωτογραφία. Δεν θεωρώ πως είναι απλά μια «δουλειά». Ζω με αυτό, κοιμάμαι και ξυπνώ με αυτό.
© Αggelos Barai
Πώς είναι μια έντονη μέρα στη ζωή ενός φωτορεπόρτερ;
Δεν κάνουμε όλοι το ίδιο πράγμα. Επειδή βάζουμε τον τίτλο «φωτορεπόρτερ» δεν σημαίνει πως ασχολούμαστε όλοι με τα ίδια θέματα. Άλλοι κάνουν είδηση, άλλοι καταπιάνονται με πιο βαθιά και κοινωνικά θέματα, όπως το ντοκουμέντο. Στο ντοκουμέντο πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη και ροή με το θέμα σου και στην είδηση πρέπει να βγάλεις το θέμα σου σωστά, γρήγορα και καθαρά. Και τα δύο έχουν ένταση και δυσκολία. Η δική μου μέρα ξεκινάει με τον προβληματισμό που έχω γύρω από κάποια θέματα στην καθημερινότητά μου και προσπαθώ να βρω τρόπους για να τα ανοίξω μέσα από την φωτογραφία. Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι, πιστεύω. Να μπεις βαθιά σε αυτά που σε προβληματίζουν και να εκφράσεις αυτά που έχεις ανάγκη να δεις.
Πώς έχει επηρεάσει η προσωπική σας εμπειρία και το βίωμα της μετανάστευσης τις σημερινές σας εικόνες;
Σίγουρα αυτά τα βιώματα με βοηθούν πάρα πολύ. Υπάρχουν πάρα πολλά ερεθίσματα από το οικογενειακό μου περιβάλλον, που προσπαθώ να τα περάσω και στις φωτογραφίες μου. Πιστεύω πως ένας φωτορεπόρτερ ή κάποιος που ασχολείται με κοινωνικά θέματα, αν δεν έχει κάποια ερεθίσματα δεν μπορεί αγγίξει το θέμα του απόλυτα. Αυτό για μένα τα καθιστά πολύ σημαντικά. Επίσης δεν σημαίνει απαραίτητα πως προέρχονται από κάποια μεταναστευτική εμπειρία, αλλά μπορεί να είναι κάτι από την καθημερινότητά μας. Τα ερεθίσματα πιστεύω πως μας εξελίσσουν.
© Αggelos Barai
Ποιος είναι ο στόχος σας σαν φωτορεπόρτερ και ποιος ως άνθρωπος μέσα από τη φωτογραφία;
Σίγουρα ο πρώτος μου στόχος, όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το προσφυγικό, ήταν να μάθω πράγματα για τον εαυτό μου. Πράγματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν τα γνώριζα. Επίσης ήθελα να δείξω αυτή την προσφυγική κρίση. Αλλά δεν ήθελα να συνδέσω άμεσα τον εαυτό μου με αυτό, προσπάθησα δηλαδή να παραμείνω και λίγο πιο αποστασιοποιημένος. Ως άνθρωπος πιστεύω πως δεν έχει καμία σημασία να επιβάλλω έναν τίτλο στον εαυτό μου. Ο τίτλος φωτορεπόρτερ εξυπηρετεί ένα επάγγελμα. Οι κατηγορίες που φτιάχνουμε ως φωτογράφοι –Street, Ρεπορτάζ, κτλ– για μένα δεν υπάρχουν: είναι κάτι ενιαίο. Προσπαθώ να μην βάζω τίτλους και ταμπέλες, αλλά να τα βλέπω με τη δική μου οπτική και να βρίσκω τον εαυτό μου μέσα από αυτά.
Πώς επιλέγετε θέμα;
Τα προσωπικά μου θέματα, έρχονται μέσα από τους δικούς μου προβληματισμούς και τους δικούς μου «δαίμονες». Προσπαθώ να ψάχνω μέσα μου και να βρίσκω τους φόβους μου και τι θέλω να δείξω μέσα απ’ αυτούς. Αν το θέμα που βρίσκεται μπροστά μου δεν έχει κάποιο αντίκτυπο στον εαυτό μου, δεν με κεντρίζει. Θέλω τα θέματά μου να έχουν σύνδεση με μένα. Το δύσκολο κομμάτι της διαδικασίας είναι η προσέγγιση ενός θέματος. Κάθε φορά είναι διαφορετική. Τα άτομα και οι κοινωνικές καταστάσεις, διαφέρουν από θέμα σε θέμα. Ανάλογα με το τι έχεις μπροστά σου ακολουθείς και τα αντίστοιχα βήματα.
© Αggelos Barai
Επίκεντρο είναι ο άνθρωπος ή το περιβάλλον;
Μπορεί να είναι και ένας συνδυασμός, όμως η πρώτη εικόνα που με κεντρίζει είναι η ανθρώπινη ύπαρξη. Αν δεν υπάρχει αυτή η ανθρώπινη πλευρά, θεωρώ πως, η φωτογραφία, δεν θα βγει και τόσο αληθινή. Όσο για το περιβάλλον, πιστεύω πως ο φωτογράφος βρίσκει το κάδρο του σύμφωνα με το ανθρώπινο στοιχείο. Σε ένα ελεύθερο θέμα δεν μπορείς να δείξεις τον άνθρωπο χωρίς να δείξεις και το περιβάλλον στο οποίο ζει.
Σε ένα τόσο νέο άνθρωπο, με όνειρα και φιλοδοξίες, πού σταματά ο επαγγελματίας και ξεκινά ο ευαισθητοποιημένος άνθρωπος;
Μπήκα πολύ μικρός στο χώρο και ήταν πολύ δύσκολο. Ακόμα είναι δύσκολο. Θεωρώ πως οι νέοι έχουν μεγαλύτερους στόχους και γι’ αυτό βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Στο χώρο μας δεν είναι πολύ ξεκάθαρο το θέμα της ευαισθητοποίησης. Αν πολλές φορές πρέπει να αφήσουμε την κάμερα κάτω ή όχι. Έχει να κάνει με τον άνθρωπο και ποια είναι τα ερεθίσματά του. Αν τον ενδιαφέρει να βγάλει θέμα ή να δει αυτό που εξελίσσεται μπροστά του. Όπως είπα και πριν, ο κάθε φωτογράφος/φωτορεπόρτερ κάνει διαφορετική δουλειά. Αυτό έχει να κάνει και με την στάση ζωής που έχει. Με το κομμάτι της είδησης ασχολούμαι περισσότερο για βιοποριστικούς λόγους. Το ελεύθερο είναι πιο προσωπικό. Εξυπηρετεί και αυτό βιοποριστικούς σκοπούς, αλλά είναι κάτι δικό μου. Βάζω πιο πολύ ψυχή μέσα, πιο πολύ σκέψη. Δεν με ενδιαφέρει πάντα να δείχνω τις τραγικές εικόνες. Είμαι σαν άνθρωπος έτσι. Δεν θα μπω στη διαδικασία να «κλέψω» μια εικόνα, μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσω τα μέσα ενημέρωσης. Θεωρώ πως οι εικόνες μου πρέπει να εξυπηρετούν αυτό που θέλω εγώ να βγάλω.
© Αggelos Barai
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχετε αντιμετωπίσει σε αυτό το επάγγελμα; Πώς αντιμετωπίζετε τους κινδύνους;
Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι το ψυχολογικό κομμάτι. Όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους και καταστάσεις γύρω από κοινωνικά θέματα, πάντα παλεύεις εσωτερικά με τον εαυτό σου. Αλλά και η φωτογραφία από μόνη της, ως τέχνη, είναι ένα μέσο που μπορεί να σε βοηθήσει να το εξισορροπήσεις. Αν το αφήσεις μπορεί και να σε καταστρέψει. Όταν τραβάω ένα δύσκολο θέμα προσπαθώ να διακρίνω δύο πλευρές. Για παράδειγμα, όταν ξεκίνησα να καλύπτω το προσφυγικό είδα εικόνες που δεν είχα συνειδητοποιήσει πως θα τις δω. Ζούσα μέχρι τότε κάτι πολύ δεδομένο και ήταν σαν να βγήκα από το καβούκι μου. Όσο για τους κινδύνους, αν αποφασίσεις να ασχοληθείς με αυτό το χώρο, πρέπει να το βάλεις καλά στο μυαλό σου πως υπάρχουν. Δεν ξέρεις από πού θα σου έρθει αυτή η αίσθηση. Και δεν είναι μόνο η βία που αντικρίζεις, είναι μια αρρώστια, είναι το γεγονός ότι βρίσκεσαι σε χώρους με ανθρώπους με εξαρτήσεις. Πάντα πρέπει η υγεία να είναι πάνω απ’ όλα. Έχουν υπάρξει πολλές φορές που έχω νιώσει φόβο, όμως δεν με τρόμαξε, λειτούργησε προστατευτικά.
Διακρίνω πως υπάρχει αγάπη στην ασπρόμαυρη εικόνα. Τι πιστεύετε πως προσφέρει στην αποτύπωση της στιγμής;
Όταν αποτυπώνω μια φωτογραφία, θέλω να προσφέρει σε μένα πρώτα. Το ασπρόμαυρο είναι κάτι που δουλεύω πολύ, αλλά δεν έχω καταφέρει ακόμα το αποτέλεσμα που θέλω. Το μαύρο και το άσπρο έχουν ένα συμβολισμό για μένα, ένα κομμάτι της ψυχής μου που αναζητά συνέχεια. Το μαύρο ειδικά συμβολίζει τη φοβία μου με το θάνατο. Ακόμα και στις έγχρωμες εικόνες μου το μαύρο στοιχείο –το κοντράστ- υποδηλώνει αυτή τη σκοτεινή πλευρά που βλέπω μέσα μου.
© Αggelos Barai
Πότε και με ποια κριτήρια επιλέγετε ασπρόμαυρο και πότε έγχρωμο; Υπερισχύει το τεχνικό κομμάτι ή το συναισθηματικό;
Έχει να κάνει με το συναισθηματικό κομμάτι και με την προσέγγιση. Δεν σκέφτομαι πολύ την τεχνική. Τη χρησιμοποιώ φυσικά για να μου βγει μια άρτια εικόνα, όμως δεν θα αναλώσω πολλή σκέψη σε αυτή. Ειδικά στην περίπτωση της ενημέρωσης, θεωρώ πως αν βάλεις πολύ βάση στο τεχνικό κομμάτι, θα χάσεις τη στιγμή.
Ποια είναι η άποψή σας για τη χρήση φιλμ σήμερα;
Πιστεύω πως όσοι ασχολούνται με φιλμ έχουν μια άλλη αντίληψη της φωτογραφίας. Είναι βαθιά ριζωμένοι σε αυτό. Θέλει πολύ καλές γνώσεις στο τεχνικό κομμάτι. Επίσης η φωτογραφία φιλμ είναι κάτι πολύ ακριβό στις μέρες μας, γι’ αυτό και έχει εξαφανιστεί. Όσοι το κάνουν, το κάνουν πολύ καλά. Έχει να κάνει, όμως, και με την εποχή μας. Επειδή η τεχνολογία είναι πολύ άμεση, όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτή και όλοι (τα τελευταία χρόνια) έχουν δώσει βάση στη φωτογραφία, είναι κάποιοι που θέλουν να ξεφύγουν και γι’ αυτό αρχίζουν να ασχολούνται με το φιλμ. Το παρελθόν της φωτογραφίας είναι πολύ σημαντικό και δεν πιστεύω πως η ψηφιακή εικόνα θα ξεπεράσει ποτέ το φιλμ.
Θα ήθελα να μας δώσετε κάποιες μικρές συμβουλές για όσους φιλοδοξούν να ξεκινήσουν το ταξίδι τους στην φωτογραφική καταγραφή.
Θα πω κάτι από την προσωπική μου εμπειρία. Ξεκίνησα σε μικρή ηλικία, χωρίς κανένα οικονομικό προνόμιο. Μέσα από πορείες και διαδηλώσεις που ακολουθούσα, έκανα τα πρώτα μου βήματα, χωρίς κάποια τεχνική γνώση. «Έκλεβα» γνώσεις. Πήγαινα δίπλα σε φωτογράφους και κοιτούσα τον εξοπλισμό τους, με τι φακούς τραβάνε. Έτσι σιγά σιγά έμαθα τις ρυθμίσεις μου, την τεχνική μου. Μετά μπήκα πιο βαθιά στη φωτογραφία. Να ψάξω, να μελετήσω, να ενδιαφερθώ ακόμα περισσότερο. Βλέπω πως γενικά τα νέα παιδιά, όταν απογοητεύονται από κάτι, τα παρατάνε τελείως και δεν βρίσκουν άλλους τρόπους. Είμαστε σε μια εποχή με πολλές δυνατότητες, λόγω Ίντερνετ, τεχνολογίας και άλλων παραγόντων, και θεωρώ πως ένα παιδί που θέλει να ασχοληθεί με φωτογραφία μπορεί να βρει τη λύση. Στην κοινωνική καταγραφή πρέπει να έχεις θάρρος και να ξεπεράσεις τις φοβίες σου. Να βάλεις την καρδιά σου.
© Αggelos Barai
Περισσότερα για το φωτογράφο: facebook.com/aggelosbarai
- Φωτό στην κορυφή της σελίδας: © Άγγελος Μπαράι
- 1η δημοσίευση: Photonet 213 – αποκτήστε το, με ένα κλικ εδώ!
