Από το project «Κρίση στην Αίγυπτο».
Πόσο εύκολο είναι το να μην «πάρεις θέση»;
Νομίζω ότι ο φωτογράφος πρέπει να παίρνει θέση. Είναι άνθρωπος, έχει γνώμη, αξίες και «πιστεύω». Το θέμα είναι πώς θα την πάρεις αυτή την θέση και πώς θα την εκφράσεις. Δεν συμφωνώ απόλυτα με την στάση του να μην παίρνεις θέση γιατί είσαι απλώς φωτορεπόρτερ. Είμαι φωτογράφος. Πριν πάω όπου πρέπει να πάω, θα έχω διαβάσει τι συμβαίνει και θα έχω μια πρώτη εντύπωση. Απλά, όταν φτάνεις πια όπου είναι να δουλέψεις, τα συναισθήματα εναλλάσσονται διαρκώς. Μπορεί να συμβεί κάτι μπροστά σου και να σοκαριστείς. Μια περίσταση που ίσως μου φάνηκαν υπερβολικά αυτά που έβλεπα μπροστά μου ήταν στο Κάιρο.
Δεν χρησιμοποιείς πολύ την κοινωνική δικτύωση (Facebook, Twitter κλπ) παρά το γεγονός ότι είναι ένας πολύ καλός τρόπος διάδοσης της φωτογραφικής δουλειάς.
Ναι συμφωνώ ότι είναι καλός τρόπος διάδοσης, αλλά μπορεί να είναι κι ένας μεγάλος σκουπιδότοπος. Δεν μου αρέσει ούτε να χρησιμοποιώ το Facebook για να πω ποιος είμαι ούτε να το χρησιμοποιώ για να δηλώσω τη θέση μου σχετικά με τα πράγματα. Το ποιος είμαι και η θέση μου φαίνονται από τη δουλειά μου και από τον τρόπο ζωής μου. Δεν συμφωνώ ούτε με την τάση να πηγαίνεις σε μια αποστολή και να ανεβάζεις μια φωτογραφία με μια λεζάντα για το πού είσαι και τι συμβαίνει εκεί. Γενικώς έχω μια πολύ προσεκτική σχέση με το Facebook και πιστεύω ότι αυτό με προστατεύει. Και νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι σέβονται και εκτιμούν το γεγονός ότι κρατιέμαι λίγο μακριά από αυτά. Το έχουν σαν κριτήριο αξιολόγησης και της δουλειάς μου και του ατόμου – το ότι δεν είμαι άλλος ένας τύπος που τσακώνεται μέσα από το Facebook. Γιατί ακόμη κι αν δεν θέλεις, όσο ασχολείσαι κινδυνεύεις να παρασυρθείς και να εκτεθείς.
Παρά το ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν στη διάδοση της δουλειάς, πιστεύω ότι όλα θέλουν το χρόνο τους. Όταν είναι ο σωστός ο χρόνος θα τα δουν όλοι όσοι πρέπει. Και δεν αρκεί να τα δουν αλλά πρέπει να τα σεβαστούν κιόλας. Δεν είναι δεδομένο ότι ο κάθε χρήστης Facebook σέβεται αυτό που βλέπει. Μεγάλο ποσοστό χρηστών βλέπουν κάτι κάνουν «Α! Ναι!» και αμέσως μετά φεύγουν από αυτό.
Άλλωστε πιστεύω ότι ο φωτογράφος είναι ένα από τη φύση του ανήσυχο ον. Σε ενδιαφέρουν και σε προβληματίζουν τόσα πολλά πράγματα. Αν καθήσει κανείς και αφιερώσει τόσο πολύ χρόνο όσο κάποιοι στα Social Media, κινδυνεύεις να φτάσεις στην υπερβολή.
Έχει χαθεί και πολλή από τη γοητεία που υπήρχε παλιά για τη δουλειά μας. Παλιά αν ήθελες να δεις έναν φωτογράφο τον περίμενες πώς και πώς να έρθει να μιλήσει ή πώς να βγει ένα βιβλίο του. Τώρα τίποτε από όλα αυτά. Στο τέλος με αυτόν ακριβώς τον τρόπο έχει χαθεί η επικοινωνία.
Τα βραβεία που έχεις πάρει έχουν έρθει απλώς σαν προσωπική επιβράβευση ή σε έχουν βοηθήσει και πρακτικά στη δουλειά σου;
Και τα δύο. Τα βραβεία –το έχω ξαναπεί– δεν προμηνύουν και δεν αποδεικνύουν ότι είσαι καλός φωτογράφος. Είναι σημαντικά για την καριέρα σου, κι εγώ σαν Έλληνας φωτογράφος δεν έχω και άλλη επιλογή για να δείξω τη δουλειά μου. Και τα φεστιβάλ είναι σημαντικά. Είναι μεγάλο πράγμα να επιλέγουν είκοσι φωτογράφους από όλο τον κόσμο στο Perpignan και να σε έχουν επιλέξει δύο φορές. Ταυτόχρονα όμως δεν καθορίζει κιόλας ότι είμαι ένας φοβερός φωτογράφος. Υπάρχουν πολύ καλύτεροι και πολύ χειρότεροι από εμένα. Σαφώς εμένα προσωπικά με έχουν βοηθήσει πάρα πολύ οι διακρίσεις που έχω λάβει μέχρι τώρα. Είναι κι αυτός ένας καλός τρόπος για να δουν και να μάθουν τη δουλειά σου άνθρωποι που δεν θα την μάθαιναν ποτέ.
Θα ζούσες ποτέ εκτός Ελλάδος;
Ναι, θα ζούσα. Μου έχει περάσει πολλές φορές από το μυαλό και όχι μόνο από την άποψη της δουλειάς. Δεν είναι για εμένα το πρωταρχικό κριτήριο όταν αν πάω σε μια άλλη χώρα θα είμαι καλύτερα σαν φωτογράφος. Αναφέρομαι κυρίως στην ποιότητα ζωής και στην καθημερινότητα. Να μπορεί η ποιότητα ζωής και η καθημερινότητά μου να έχουν αυτά τα πολύ απλά, μικρά αλλά απαραίτητα που θέλω και χρειάζομαι. Αυτά που αυτή την στιγμή δεν μπορεί να παρέχει η Ελλάδα. Πολλοί ενδιαφέρονται μόνο για τη νυχτερινή ζωή. Λένε ότι σαν την Ελλάδα δεν είναι πουθενά επειδή έχουν στο μυαλό τους κυρίως αυτό. Εννοείται ότι και θα βγω και θα διασκεδάσω αλλά δεν είναι ο στόχος μου εμένα να ζήσω κάπου επειδή έχει νυχτερινή ζωή. Τη νυχτερινή ζωή θα τη βρω κι εκεί που θα πάω. Οπότε ναι, νομίζω ότι θα έφευγα, όχι μόνο για τη δουλειά μου, θα έφευγα και για εμένα. Δεν έχω τάσεις φυγής. Έχω απλώς τάσεις καλύτερης ζωής. Απλά θέλω να ξυπνάω το πρωί και να νιώθω καλά. Γενικά οι φωτογράφοι που βγήκαν από το 2005 μέχρι τώρα έχουν βιώσει όλο αυτό το πράγμα της παρακμής των τελευταίων ετών στο πετσί τους.
