Εκδιδόμενη γυναίκα, εθισμένη στα ναρκωτικά, σε ξενοδοχείο στο κέντρο της Αθήνας. Εικόνα από το project «Τίποτα να χάσω».
Πώς είναι εδώ η δουλειά στο «δρόμο»; Έχουμε μιλήσει και με άλλους συναδέλφους σου για τη στάση αρχών και διαδηλωτών απέναντι στους φωτογράφους. Εσύ τί εικόνα έχεις από τις φορές που έχεις φωτογραφίσει διαδηλώσεις;
Ευτυχώς μέχρι τώρα η προσωπική μου εμπειρία δεν είναι κακή. Μια φορά κάποιοι διαδηλωτές μου πήραν τη μάσκα και το κράνος. Ήρθαν τρία άτομα και μου τα πήραν. Ας πούμε ότι είναι μέσα στο πρόγραμμα της δουλειάς. Επίθεση κυριολεκτικά δεν έχω δεχθεί, για καλή μου τύχη. Πολλοί φωτογράφοι έχουν δεχθεί επιθέσεις. Η αστυνομία στην ουσία δεν έχει την απαραίτητη παιδεία και εκπαίδευση ώστε να διαχειριστεί σωστά τις καταστάσεις. Το πρόβλημα με τον Έλληνα φωτογράφο είναι ότι βρίσκεται ανάμεσα σε διαδηλωτές και αστυνομικούς και έτσι διατρέχει πολύ μεγάλο κίνδυνο. Δεν υπάρχει κάποιος ειδικός λόγος για τον οποίο οι αστυνόμοι στρέφονται κατά των φωτογράφων. Ίσως τους έχουν ποτίσει το μυαλό ότι οι φωτογράφοι κάνουν ένα συγκεκριμένο πράγμα και χτυπάνε. Χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Οι διαδηλωτές είναι άλλο θέμα. Δεν είναι όλοι πραγματικοί διαδηλωτές. Πολλές φορές κάποια επεισόδια έχουν ξεκινήσει από ανθρώπους που δεν είναι στην πραγματικότητα διαδηλωτές. Αυτοί που στρέφονται εναντίον μας δεν νομίζω ότι είναι ειδικά κάποιοι. Δεν πιστεύω ότι ένας αναρχικός θα έρθει να μου πάρει τη μάσκα. Νομίζει αυτός ότι εγώ αντιπροσωπεύω το «σύστημα» και ίσως και να είναι κι έτσι. Για παράδειγμα αν δουλεύω για τους ΝΥΤ είμαι «το σύστημα», αφού δουλεύω για μια μεγάλη εφημερίδα. Και νομίζει ότι έρχομαι στη διαδήλωση για να τον εκθέσω και όχι για να προσπαθήσω να αναδείξω το πρόβλημά του. Ασφαλώς έχουν γίνει και λάθη, παλιότερα με κάποιες φωτογραφίες και αυτοί δεν τις ξεχνούν και πιστεύουν ότι όλοι είμαστε το ίδιο.
Μια μικρή σύγκριση μπορώ να κάνω με την Κωνσταντινούπολη. Στην Τουρκία πήγα μόνος μου. Πήγα για δύο εβδομάδες στην Κωνσταντινούπολη και σε δύο περιοχές γύρω γύρω. Βρέθηκα εκεί σε στιγμές αναταραχής. Σαν συνέχεια της Ελλάδας ήταν ίσως και κάποιες φορές πιο εύκολα γιατί δεν είχαμε απέναντί μας τους διαδηλωτές. Εκεί οι διαδηλωτές ήταν μαζί μας. Οπότε ήταν πιο εύκολο να φωτογραφίσεις. Ήταν πιο δύσκολο ως προς τα δακρυγόνα και τις σφαίρες και έπρεπε να προσέχουμε πολύ. Αλλά συνολικά ήταν ωραία εμπειρία και γνώρισα κι άλλους φωτογράφους. Και η δουλειά μου γενικά από εκεί με ικανοποίησε. Βέβαια η εικόνα που έχω είναι η εικόνα των 15 ημερών. Δεν είναι η ίδια εικόνα που έχω απότην Ελλάδα. Αλλά είναι πάντα η ίδια ιστορία: κάποιοι άνθρωποι διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Λύνονται τα προβλήματα με τις διαδηλώσεις;
Όχι, δεν νομίζω. Και είμαι και πολύ κατά της βίας είτε με λόγια ή με πράξεις. Μπορώ να έρθω στη θέση του κόσμου που διεκδικεί τη ζωή του τελικά. Δεν μπορώ όμως να βρω ότι υπάρχει λύση με το να κατεβαίνει ο κόσμος στους δρόμους κάθε τρεις και λίγο και να καταλήγει αυτό σε σπασίματα και καψίματα. Μήπως πρέπει να αναλογιστούμε όλοι τι λάθη έχουμε κάνει στο παρελθόν και να σκεφτούμε ότι ίσως φταίμε κι εμείς για όλα αυτά που συμβαίνουν;
Συμφωνώ με την ιδεολογία και τα αιτήματα αλλά δεν είναι και λύση αυτό. Υπάρχει όμως κι ένα μεγάλο «αλλά». Οι κυβερνήσεις παίζουν με τις ζωές των ανθρώπων και θα έρθουν οι στιγμές που οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να συγκρατήσουν το θυμό τους.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή μέχρι τώρα στη δουλειά σου; Είτε σε αποστολή ή δουλεύοντας σε κάποιο θέμα δικό σου;
Υπάρχει μία περίσταση όπου φοβήθηκα αρκετά. Ήταν στη Λιβύη, όταν ενός από τους επαναστάστες του έφυγε μια ρουκέτα και πέρασε λίγα μέτρα από πάνω μας. Τότε συνειδητοποίησα ότι ίσως ήταν καλύτερα να φύγω. Είχα ήδη μείνει δεκαπέντε μέρες και έφτασε ένα σημείο που δεν έβλεπα να υπάρχει λόγος να μείνω παραπάνω. Δεν είχα χρήματα και δεν είχα επαφές. Δεν πήγα εκεί με ανάθεση και ίσως τελικά να ήταν λάθος. Είναι από αυτά τα λάθη που κάνει κανείς και πρέπει να τα λάβει σοβαρά υπ’ όψιν ο νέος φωτογράφος, ειδικά ο freelancer. Είναι ένα είδος φωτογραφίας που για την κάνει σαν freelancer χρειάζεται χρήματα πρώτα πρώτα γιατί χρειάζεσαι οδηγό, μεταφραστή κι έναν για να σου κάνει τις συνεννοήσεις όπου θέλεις να τραβήξεις. Σε τέτοια μέρη οι άνθρωποι δεν μιλάνε και αγγλικά.
Αλλά θεωρώ ότι οι δουλειές που θα σε πάνε ένα βήμα παραπέρα και στην καριέρα σου και σαν άνθρωπο είναι τα προσωπικά projects, οι προσωπικές ιστορίες. Ο πόλεμος για έναν νέο φωτογράφο θα πρέπει να είναι η τρίτη ή τέταρτη επιλογή. Ίσως γιατί η δική μου μικρή εμπειρία λέει ότι δεν σε βγάζει πουθενά εφόσον δεν έχεις κάποιον μεγάλο να σε στηρίξει (πρακτορείο ή μεγάλη εφημερίδα). Εκτός αν πας εκεί και κάνεις κάτι το οποίο έχει να κάνει με την καθημερινότητα εκεί (daily life), ένα ειδικό και συγκεκριμένο θέμα, και το κάνεις μόνος σου. Αλλά αυτό σου προσφέρει απλώς παραπάνω εμπειρίες. Όμως για να γίνει ένα καλό θέμα πρέπει να δουλευτεί πολύ. Και το προσωπικό θέμα θα σε πάει τελικά ένα βήμα παραπάνω. Και οι άλλοι θα το δουν αλλιώς και εσύ νιώθεις καλύτερα με τον εαυτό σου.
