Αν είστε λάτρεις της φωτογραφίας και αγαπάτε το νερό, τότε σίγουρα οι υποβρύχιες λήψεις θα έχουν τραβήξει την προσοχή σας αρκετές φορές. Έτοιμοι; Πάρτε …βαθιά ανάσα και ξεκινάμε.
Τι σημαίνει «snorkeling photography»; Με τον όρο αυτό, εννοούμε την υποβρύχια φωτογράφιση χωρίς φιάλη αέρα και το λοιπό καταδυτικό εξοπλισμό που είναι απαραίτητος για τις αυτόνομες καταδύσεις. Ο αναγκαίος εξοπλισμός περιορίζεται σε μια υποβρύχια φωτογραφική μηχανή (ή μια αδιάβροχη θήκη για τη μηχανή), μια μάσκα, έναν αναπνευστήρα, και βατραχοπέδιλα. Αν δεν το έχετε ήδη δοκιμάσει, θα σας το πρότεινα ανεπιφύλακτα – ως φιλική «προειδοποίηση», οφείλω να αναφέρω ότι μάλλον θα εθιστείτε πολύ σύντομα σε αυτό.
Φωτογραφίζοντας μέσα στο νερό
Γενικά και αναμενόμενα, ισχύουν όλοι οι βασικοί κανόνες της φωτογραφίας περί σύνθεσης, καδραρίσματος κ.λπ. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες που καθιστούν τη φωτογράφιση μέσα στο νερό δυσκολότερη. Λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητας του νερού σε σχέση με τον αέρα, οι ακτίνες του φωτός διαθλώνται πολύ περισσότερο όταν εισέρχονται σε αυτό. Έτσι, τα αντικείμενα φαίνονται μεγαλύτερα και οι αποστάσεις μικρότερες απ’ ότι πραγματικά είναι. Αυτό δυσκολεύει τον υπολογισμό της απόστασης του θέματος αλλά και την εστίαση.
Κάτι άλλο που συμβαίνει είναι πως μέσα στο νερό υπάρχουν αιωρούμενα σωματίδια και πλαγκτόν – μικροοργανισμοί, τα οποία επίσης διαθλούν το φως, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η ορατότητα αλλά και η ευκρίνεια των φωτογραφιών. Επιπρόσθετα, όσο πιο βαθιά πηγαίνουμε, τόσο περισσότερo τα χρώματα του φάσματος της ίριδας αρχίζουν να χάνονται. Το κόκκινο χάνεται σε βάθος περίπου 4-5 μέτρων, ακολουθεί το πορτοκαλί και το κίτρινο, ενώ μετά τα 10 μέτρα υπάρχει μόνο μπλε και πράσινο.
Αποφασίζοντας για τις συνθήκες και την ώρα
Σε ρηχά νερά το φυσικό φως είναι περισσότερο με τα χρώματα να αποτυπώνονται καλύτερα και έτσι δεν είναι απαραίτητος ο τεχνητός φωτισμός. Η φωτογράφιση σε ήρεμα νερά κάνει το τελικό αποτέλεσμα καλύτερο σε σχέση με τη φωτογράφιση όταν υπάρχουν αναταράξεις και κυματισμοί. Αυτό συμβαίνει διότι η διάθλαση του φωτός καθώς και η μετακίνηση των σωματιδίων που υπάρχουν στο νερό είναι μικρότερη.
Η θέση του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας επηρεάζει σημαντικά την ποσότητα και την ποιότητα του φωτός που εισέρχεται μέσα στο νερό. Όταν ο ήλιος είναι ψηλά και η θάλασσα ήρεμη, οι ακτίνες του ηλίου διαπερνούν πιο εύκολα την επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι, από τις 10:00 έως τις 14:00 υπάρχει το περισσότερο φως – παρόλα αυτά, είναι αρκετά «σκληρό» και χρειάζεται προσοχή καθώς δημιουργούνται ανεπιθύμητες σκιές. Από την άλλη, όταν ο ήλιος βρίσκεται πιο κοντά στον ορίζοντα, μειώνεται η ποσότητα του φωτός που αντανακλάται στην επιφάνεια της θάλασσας και έτσι το φως είναι πιο απαλό. Η επιλογή του φωτισμού εξαρτάται από το τι θέλει ο καθένας να φωτογραφίσει καθώς και τις προσωπικές του προτιμήσεις ως προς αυτόν.
Τεχνικές συμβουλές
- Ισορροπία – σταθερότητα πλεύσης: Είναι πολύ σημαντικό να μένετε σταθεροί τη στιγμή που θα κάνετε το κλικ. Αυτό απαιτεί πολύ καλό έλεγχο της ισορροπίας του σώματος μέσα στο νερό και είναι κάτι το οποίο χρειάζεται εξάσκηση. Όταν καταδύεστε, προσπαθήστε να μείνετε για λίγα δευτερόλεπτα όσο γίνεται πιο σταθεροί προτού κάνετε τη λήψη. Η έλλειψη σταθερότητας του σώματος και των χεριών δημιουργεί επιπρόσθετο πρόβλημα ιδιαίτερα εάν έχουμε κινούμενο θέμα.
- ISO: Ποτέ στο Auto. Έχω ήδη περιγράψει τους λόγους για τους οποίους το φυσικό φως είναι λιγότερο μέσα στο νερό οπότε γίνεται εύκολα αντιληπτό το πόσο περισσότερο θόρυβο μπορεί να προσδώσουν τα υψηλότερα ISO.
- White Balance: Λόγω των προαναφερθεισών συνθηκών μέσα στο νερό, η ρύθμιση του White balance είναι ίσως από τις πιο κρίσιμες επιλογές που ο φωτογράφος καλείται να κάνει. Σε ρηχά νερά, με καλό φυσικό φωτισμό, το Auto White Balance είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει σωστά (θα πρέπει όμως να απενεργοποιείται όταν γίνεται χρήση του φλας). Οι περισσότερες υποβρύχιες φωτογραφικές μηχανές έχουν επιλογή για Underwater White Balance που μπορεί κι αυτό να προσδώσει καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τα χρώματα. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει ρύθμιση για διαφορετικό βάθος και πολλές φορές το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικό της πραγματικότητας. Η χειροκίνητη ρύθμιση της θερμοκρασίας χρώματος, όταν τραβάμε JPEG, είναι ίσως προτιμότερη κάποιες φορές. Μια άλλη λύση είναι να τραβάμε σε RAW και να επεξεργαζόμαστε μετά τη φωτογραφία ώστε να φτάσουμε σε πιο αληθοφανές αποτέλεσμα.
- Φλας: Η χρήση του φλας μπορεί μεν να αναδεικνύει τα χρώματα που χάνονται μέσα στο νερό, ενέχει όμως τον κίνδυνο δημιουργίας του λεγόμενου «backscatter» λόγω των σωματιδίων που υπάρχουν ανάμεσα στο φακό και το θέμα (άσπρα spots σε κάποια σημεία του κάδρου ή σε όλη τη φωτογραφία). Δυστυχώς δεν υπάρχει τρόπος να εξαφανιστούν τα σωματίδια του νερού – παρόλα αυτά πλησιάζοντας περισσότερο το θέμα, μειώνεται η ποσότητα του νερού, άρα και τα σωματίδια σε αυτό.
- Σκιές: Οι ώρες που συνήθως φωτογραφίζουμε είναι αυτές που δημιουργούν έντονες σκιές είτε από τα βράχια είτε από το σώμα μας. Χρειάζεται προσοχή στην επιλογή του θέματος αλλά και στην κατεύθυνση που βρίσκεστε σε σχέση με τον ήλιο όταν αποφασίσετε να φωτογραφίσετε.
- Ευρυγώνιες φωτογραφίες: Είναι προτιμότερες για την απεικόνιση του γενικότερου θαλάσσιου τοπίου: λ.χ. ψάρια που κολυμπάνε μόνα τους ή σε κοπάδι, καθώς και στιγμιότυπα με ανθρώπους. Στις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητη η γρήγορη ταχύτητα κλείστρου προκειμένου να παγώσει η κίνηση (1/125 δευτ. είναι συνήθως αρκετή ταχύτητα, αν και μπορεί να χρειαστεί και παραπάνω σε πιο γρήγορα κινούμενα θέματα). Μπορείτε να καταδυθείτε και να τραβήξετε από εκεί τη φωτογραφία ώστε να βρίσκεστε στο ίδιο επίπεδο ή πιο χαμηλά από το θέμα σας, με σκοπό να δώσετε καλύτερα την αίσθηση ότι είστε μέσα στο νερό.
- Macro φωτογραφίες: Οι περισσότερες αδιάβροχες μηχανές που διατίθενται στην αγορά έχουν πλέον ενσωματωμένη λειτουργία macro. Στο βυθό υπάρχουν άπειρα εκπληκτικά μικρά όντα, τα οποία θα σας δώσουν εξαιρετικά κάδρα. Για να φωτογραφίσετε από κοντά θα πρέπει να μάθετε να ελέγχετε πολύ καλά την ισορροπία του σώματός σας με τρόπο τέτοιο ώστε να μη δημιουργείτε αναταράξεις στο νερό οι οποίες ως αποτέλεσμα θα έχουν την εμφάνιση σωματιδίων. Μειώστε όσο μπορείτε την ποσότητα του νερού ανάμεσα στο φακό και το θέμα σας.
- Γωνία λήψης: Μπορεί επίσης να αλλάξει πολύ τη φωτογραφία! Προσπαθήστε να φωτογραφίζετε από το πλάι ή με το φακό στραμμένο προς τα πάνω, ώστε να εισέρχεται περισσότερο φως σε αυτό που θέλετε να φωτογραφίσετε αλλά και για να έχετε ένα πιο όμορφο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, το πορτραίτο ενός ψαριού ενώ εσείς κολυμπάτε πάνω από αυτό, συνήθως δεν είναι αντιπροσωπευτικό του ψαριού αλλά δεν είναι και φωτισμένο σωστά. Επίσης, πειραματιστείτε με το ίδιο θέμα αλλά με πολύ μικρές διαφορές ως προς τη γωνία λήψης.
- Split shots / over – unders: Αφορά τις φωτογραφίες που είναι μισές μέσα και μισές έξω από το νερό. Είναι πιο εύκολο να τραβήξετε τέτοιες φωτογραφίες με ήρεμα νερά, σχετικά υψηλή ταχύτητα κλείστρου και κλειστό διάφραγμα προκειμένου να είναι ευκρινή και τα δύο μέρη της φωτογραφίας. Είναι απαραίτητη η χρήση ευρυγώνιου φακού και είναι προτιμότερο η εστίαση να γίνεται στο κομμάτι που είναι μέσα στο νερό.
Εξοπλισμός και safety tips
- Φωτογραφική μηχανή: Όπως σε όλα τα είδη της φωτογραφίας, έτσι και σε αυτό, ο φωτογραφικός εξοπλισμός δεν είναι το παν. Βοηθάει μεν, αλλά δεν είναι αυτός που θα καθορίσει την πραγματική ποιότητα της λήψης. Στην αγορά υπάρχουν πλέον πολλές επιλογές για υποβρύχιες φωτογραφικές μηχανές ή για αδιάβροχες θήκες για την συμβατική φωτογραφική σας μηχανή. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, προτείνεται και η χρήση κάποιου φωτογραφικού ιμάντα.
- Μάσκα: Είναι σημαντικό να είναι καλής ποιότητας, να ταιριάζει ακριβώς στο πρόσωπό σας ώστε να μην μπαίνει νερό, να είναι από σιλικόνη (καλύτερα όχι διάφανη) και να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο οπτικό πεδίο. Δεν υπάρχουν μάσκες που να μη θολώνουν, κι αυτό συμβαίνει λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του αέρα που βρίσκεται μέσα στη μάσκα όταν αυτή εφαρμόζει στο πρόσωπο και του νερού που έρχεται σε επαφή με το φακό. Υπάρχουν ειδικά αντιθαμβωτικά σπρέι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους φακούς πριν μπούμε στη θάλασσα, αλλά μην περιμένετε θαύματα από αυτά.
- Αναπνευστήρας: Προτείνεται να έχει βαλβίδα ώστε να είναι ευκολότερη η απομάκρυνση του νερού, ειδικά μετά από κάποια βουτιά. Επίσης, είναι ευκολότερο να έχει μαλακό, ανατομικό επιστόμιο σιλικόνης.
- Βατραχοπέδιλα: Τα χαρακτηριστικά που αυτά θα έχουν εξαρτώνται από τις προτιμήσεις του καθενός. Προσωπικά, χρησιμοποιώ κοντά βατραχοπέδιλαμ τα οποία είναι ιδανικά για βάθη έως 10 μέτρα. Δεν κουράζουν τόσο πολύ τα πόδια και είναι ευκολότερα στη μεταφορά. Σε εξειδικευμένα καταστήματα ειδών κατάδυσης μπορούν να σας συμβουλέψουν για όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε.
- Σημαδούρα: Καλό θα ήταν να πηγαίνετε για φωτογράφιση μαζί με κάποιον άλλον. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, συνιστάται η χρήση σημαδούρας, ώστε να είστε ορατοί από σκάφη αλλά και από αυτούς που μπορεί να σας περιμένουν. Η αίσθηση του χρόνου χάνεται εύκολα μέσα στο νερό.
Εxtra Tips
- Πριν τη φωτογράφιση: σιγουρευτείτε ότι έχετε ελέγξει τον εξοπλισμό σας αλλά και τις ρυθμίσεις της φωτογραφικής σας μηχανής. Αν η μηχανή διαθέτει custom modes τα οποία μπορείτε να προσαρμόσετε με βάση τις προτιμήσεις σας, εκμεταλλευτείτε το γιατί είναι πολύ χρήσιμα.
- Μετά τη φωτογράφιση: οτιδήποτε χρησιμοποιείται μέσα στο νερό πρέπει εκ των υστέρων να ξεπλένεται με καθαρό νερό και να τοποθετείται σε σκιερό μέρος μέχρι να στεγνώσει. Συμβουλευτείτε τις οδηγίες των κατασκευαστών για τη σωστή χρήση του εξοπλισμού που χρησιμοποιείτε.
Πλεονεκτήματα…
- Η Ελλάδα είναι μια χώρα που προσφέρει πληθώρα επιλογών και δυνατοτήτων φωτογραφίας snorkeling με αρκετά ενδιαφέρουσα θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα.
- Στα ρηχά νερά υπάρχει άφθονο φυσικό φως το οποίο δεν κάνει απαραίτητη τη χρήση φλας με αποτέλεσμα να μειώνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης του φαινομένου backscatter.
- Όπως προαναφέρθηκε, όταν κάνεις snorkeling τα χρώματα είναι πιο έντονα και δε χάνονται όπως συμβαίνει σε μεγαλύτερο βάθος.
- Δε χρειάζεται να διαθέτει κανείς όλον αυτόν τον εξοπλισμό αυτόνομης κατάδυσης, όπως επίσης δεν υπάρχει ανησυχία για τον εναπομείναντα αέρα στη φιάλη. Κολυμπάτε άνετα και διαθέτετε όσο χρόνο θέλετε (και αντέχετε βέβαια) για να φωτογραφίσετε.
- Δε χρειάζεται να σταματήσετε να φωτογραφίζετε όταν βρίσκεστε σε διακοπές! Προσωπικά, θεωρώ πως ο συνδυασμός μπάνιου και φωτογράφισης έχει εξαιρετικό ενδιαφέρoν.
…και μειονεκτήματα
- Χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια σε σχέση με τη φωτογράφιση με καταδυτικό εξοπλισμό διότι είτε χρειάζεται να βουτήξουμε πολλές φορές χωρίς οξυγόνο, είτε το σώμα κινείται συνεχώς προσπαθώντας να ισορροπήσουμε για να επιτύχουμε καλύτερη ευκρίνεια. Έτσι, το να πλησιάσουμε όσο θέλουμε το θέμα μας αλλά και το να κάνουμε τη σωστή σύνθεση γίνεται πιο δύσκολο.
- Κύματα, πλοία, σκάφη: Μπορεί η φωτογράφιση στα ρηχά και κοντά στα βράχια να δίνει ωραία κάδρα και το απαραίτητο φως για τις λήψεις σας, παρόλα αυτά καταλαβαίνετε πως υπάρχουν κίνδυνοι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Πριν κάποια χρόνια, είχα μια άσχημη αλλά με αίσιο τέλος εμπειρία από απόνερα πλοίου ενώ φωτογράφιζα κολυμπώντας πολύ κοντά σε βράχια.
- Τα κύματα και γενικότερα τα ταραγμένα νερά στην επιφάνεια της θάλασσας μειώνουν την ορατότητα και την ευκρίνεια των φωτογραφιών.
- Χωρίς τη χρήση εξοπλισμού κατάδυσης, ακόμα και να δείτε κάτι ενδιαφέρον από ψηλά, είναι δύσκολο να προλάβετε αλλά και να μπορέσετε να το φωτογραφίσετε σωστά.
Συμπερασματικά
Το συγκεκριμένο είδος φωτογραφίας χρειάζεται πολλή υπομονή και πολλές φορές τύχη, ιδιαίτερα ως προς τα θέματα που θα συναντήσουμε. Όταν αποφασίζει κάποιος να βουτήξει με τη φωτογραφική του μηχανή, τις περισσότερες φορές δεν ξέρει τι θα συναντήσει και αυτό καθιστά τη διαδικασία της φωτογράφισης εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχνάμε πως όταν βρισκόμαστε στο νερό, είμαστε απλοί επισκέπτες. Σεβόμαστε το θαλάσσιο οικοσύστημα, δεν παίρνουμε ενθύμια (πόσο δε ζωντανά όπως για παράδειγμα κοχύλια), δεν κυνηγάμε τα ψάρια, δεν ακουμπάμε ή πατάμε άγαρμπα σε επιφάνειες που έχουν ζωή.
- Φωτό στην κορυφή της σελίδας: NEOM
- Φωτό άρθρου: Ντία Παπαδοπούλου