Η Dora Maar έζησε σχεδόν όλο τον εικοστό αιώνα. Σήμερα, είναι κυρίως γνωστή ως η μούσα του Picasso για τον πίνακα του 1937 με τίτλο “Weeping Woman”. Ωστόσο, το έργο της ίδιας της Maar ήταν εξίσου ριζοσπαστικό, πολιτικό και καινοτόμο, εμπνέοντας φωτογράφους, σουρεαλιστές και …φυσικά, τον ίδιο τον Picasso.
Ακολουθούν τα 7 σημαντικότερα στοιχεία που αφορούν στην Γαλλίδα καλλιτέχνιδα, όπως τα καταγράφει το Βρετανικό μουσείο Tate:
1. Επιτυχημένη ζωγράφος και φωτογράφος
Γεννημένη το 1907, και οικονομικά υποστηριζόμενη από την οικογένειά της, η Maar αρχικά σπούδασε εφαρμοσμένες τέχνες και ζωγραφική σε μια από τις πιο προοδευτικές σχολές τέχνης του Παρισιού. Αργότερα συνέχισε τις σπουδές της στη φωτογραφία. Σύντομα κατέκτησε τον τομέα και ασχολήθηκε ενεργά με την εμπορική φωτογραφία, απ’ όπου μπόρεσε να σταθεί οικονομικά στα πόδια της.
Κάπως έτσι, έγινε γρήγορα γνωστή, αναλαμβάνοντας κυρίως φωτογραφίσεις μόδας και διαφήμισης. Αφού έκανε έναν κύκλο, επέστρεψε στη ζωγραφική, αφιερώνοντας το υπόλοιπο της ζωής της σε αυτό το μέσο, δοκιμάζοντας παράλληλα, πολλά διαφορετικά στυλ και τεχνικές. Τη δεκαετία του 1980, επέστρεψε στη φωτογραφία, τραβώντας αφηρημένες εικόνες παρά τη πραγματική ζωή.
2. «Σύγχρονη γυναίκα»
Το 1931, άνοιξε ένα φωτογραφικό στούντιο με τον σκηνογράφο Pierre Kéfer, το οποίο ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, οι γυναίκες φωτογράφοι κέρδιζαν δουλειές που ιστορικά “ανήκαν” στους άνδρες. Οι εμπορικές φωτογραφίες της Maar ήταν καινοτόμες και πειραματικές. Χρησιμοποίησε δραματικό φωτισμό και σκιές, καθώς και τεχνικές όπως κολάζ και φωτομοντάζ. Με τη δουλειά της εξέφρασε το ιδανικό της «σύγχρονης γυναίκας» – ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξη και δεν αποδεχόταν τις συνθήκες ζωής που βίωναν οι περισσότερες γυναίκες της εποχής της.
3. Φωτογράφος δρόμου
Μετά την οικονομική κρίση του 1929, οι κοινωνικές συνθήκες επιδεινώθηκαν σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Οι αριθμοί των ανέργων και των ανθρώπων που ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας, αυξήθηκαν σημαντικά. Όπως πολλοί φωτογράφοι της γενιάς της, έτσι και η Maar αισθάνθηκε την ανάγκη να καταγράψει τα πιο αδύναμα στρώματα της κοινωνίας απαθανατίζοντας με μια Rolleiflex, τη ζωή στους δρόμους του Λονδίνου, του Παρισιού και στην Κόστα Μπράβα, στην περιοχή της Καταλονίας της Ισπανίας. Θέματά της ήταν οι τυφλοί, οι άστεγοι, οι μητέρες με μωρά στα χέρια και τα παιδιά που παίζουν.
4. Μούσα του Picasso
Στα τέλη του 1935 ή στις αρχές του 1936, η Maar γνώρισε τον Pablo Picasso με τον οποίο λίγο αργότερα συνδέθηκε ερωτικά. Η σχέση τους είχε τεράστια επίδραση στις καριέρες και των δύο. Η Maar τεκμηρίωσε τη δημιουργία του πιο πολιτικού έργου του Πικάσο (Guernica, 1937), ενθαρρύνοντας την πολιτική του συνείδηση. Παράλληλα, τον εκπαίδευσε στη φωτογραφία – συγκεκριμένα, του δίδαξε την τεχνική Cliché Verre, μια πολύπλοκη μέθοδο που συνδυάζει τη φωτογραφία και τη χαρακτική. O Ισπανός ζωγράφος με τη σειρά του, ενθάρρυνε την Maar να επιστρέψει στη ζωγραφική.
5. Σουρεαλίστρια
H Maar ήταν ένας από τους λίγους καλλιτέχνες – και από τις ελάχιστες γυναίκες – που συμπεριλήφθηκαν στις εκθέσεις των σουρεαλιστών. Οι λήψεις και τα φωτομοντάζ της διερευνούν σουρεαλιστικά θέματα, όπως ο ερωτισμός, ο ύπνος, το ασυνείδητο και η σχέση μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας. Ιδιαίτερα γνωρίσματα της τέχνης της, είναι η περικοπή των καρέ, οι δραματικές γωνίες, οι απρόσμενες αντιπαραθέσεις και οι ακραίες κοντινές λήψεις.
6. Πειραματίστρια
Στο ξεκίνημα της καριέρας της, ο εικονογραφημένος τύπος εξελισσόταν με γοργούς ρυθμούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της πειραματικής φωτογραφίας. Ο Maar επωφελήθηκε από αυτήν την ευκαιρία, εξερευνώντας τη δυναμική των σκηνοθετημένων εικόνων (staged photography), του σκοτεινού δωματίου, του κολάζ και του φωτομοντάζ.
7. Δημιουργός μέχρι τέλους
Η δεκαετία του 1940, τη σημάδεψε βαριά. Ο πατέρας της έφυγε από το Παρίσι για την Αργεντινή, η μητέρα και ο καλύτερος φίλος της Nusch Eluard πέθαναν ξαφνικά, η σχέση της με τον Πικάσο τελείωσε, και οι φίλοι της εξορίστηκαν. Τα άσχημα γεγονότα μοιραία αντικατοπτρίστηκαν στο έργο της.
Τη δεκαετία του 1980, επέστρεψε στη φωτογραφία. Ωστόσο, δεν ενδιαφερόταν πλέον να φωτογραφίσει τη ζωή στο δρόμο. Αντ ‘αυτού, επικεντρώθηκε σε δημιουργίες του σκοτεινού δωματίου και πειραματίστηκε με εκατοντάδες photograms (φωτογραφίες χωρίς κάμερα).
Η Dora Maar πέθανε στις 16 Ιουλίου 1997, σε ηλικία 89 ετών. Καθόλη τη ζωή της δημιούργησε ένα τεράστιο και ποικίλο φάσμα έργων, μεγάλο μέρος των οποίων ανακαλύφθηκε μόνο μετά το θάνατό της.
- Φωτό στην κορυφή του άρθρου: Screenshot από το παραπάνω video του καναλιού Christie’s.
