Readers Write

JERRY UELSMANN: H ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟΥ

Γράφει η Μαρία Κανάτα!

Πρωτοπόρος στην τέχνη της πολυεπίπεδης απεικόνισης, ο φωτογράφος Τζέρι Ούλσμαν είναι περισσότερο γνωστός για  τις ονειρικές  σύνθετες εικόνες του σε μαύρο και άσπρο.

Οι φωτογραφίες του συνδυάζουν διαφορετικά αρνητικά φιλμ για να δημιουργήσουν σουρεαλιστικά τοπία όπου συνυπάρχουν εικόνες από δέντρα, πετρώματα, νερό και ανθρώπινες μορφές, με νέους και απροσδόκητους τρόπους,  συνδέοντας τον ρεαλισμό της φωτογραφίας και τη ρευστότητα των ονείρων μας.

Θεωρείται  πρόδρομος του φωτομοντάζ στον 20ό αιώνα στην Αμερική. Καθόλη τη διάρκεια της εργασίας του, ο Oύλσμαν δημιουργεί αλληγορικές και  σουρεαλιστικές συνθέσεις μέσα από το επιμελές χειροποίητο κολάζ. Οι  υποβλητικές του εικόνες  κατασκευάζονται χρησιμοποιώντας μόνο αναλογικά εργαλεία, βασίζονται σε πολλαπλές εκθέσεις,  και τη χρήση  πολλών συσκευών  μεγέθυνσης.

Allegorical Landscape, 1963 © 2019 Jerry Uelsmann

Η δημιουργία μιας εικόνας συνδυάζοντας διαφορετικά αρνητικά είχε ήδη γίνει από πολλούς φωτογράφους, από τους πρωίμους ακόμα χρόνους της φωτογραφίας.  Μεταξύ αυτών, ο βικτωριανός Oscar Gustave Rejlander (1813-1875) χειρίστηκε τα αρνητικά του από τη δεκαετία του 1850. Τα συνδύασε  για να δημιουργήσει φωτογραφίες με πολλές διαφορετικές αναγνώσεις. Ο Ούλσμαν ακολούθησε την πρακτική αυτή, η οποία είχε απομονωθεί  για πολύ καιρό λόγω της επιτυχίας του νεωτεριστικού κινήματος. Ο μοντερνισμός ορίζει ότι οι φωτογραφίες δεν πρέπει να τροποποιούνται ούτε να συνδυάζονται,  μια  εικόνα πρέπει να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Ο Ούλσμαν με το ανοιχτό πνεύμα και την καινοτόμο στάση του τον οδήγησε να βγει από την πεπατημένη διαδρομή. Τα φωτομοντάζ του στρέφονται ενάντια στο δόγμα που ορίζει ότι η φωτογραφία πρέπει να αντανακλά  την πραγματικότητα. Αμφισβήτησε τα όρια του μέσου, παίζοντας με τις διαφορετικές πραγματικότητες που εμφανίζονται, δημιούργησε  ονειρικά συμβάντα που μας ανοίγουν τις πόρτες της άγριας φαντασίας του.

Σχεδόν 50 χρόνια πριν, έφτιαξε φωτογραφικές εκτυπώσεις με ζελατίνα κοντά σε εκείνες που δημιουργήθηκαν πολύ αργότερα  με την χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Χρησιμοποιεί μέχρι και δώδεκα μεγεθυντές σε μια στιγμή για να παράξει τις τελικές του εικόνες, από το μεγάλο του αρχείο αρνητικών φιλμ. Δημιουργεί τις σουρεαλιστικές του φωτογραφίες με μια σειρά βημάτων, καλύπτοντας και εκθέτοντας διαφορετικές περιοχές φωτοευαίσθητου χαρτιού καθώς αλλάζει τα αρνητικά. Διατηρεί πίστη στην αισθητική του παραδοσιακού τοπίου και της φωτογραφίας νεκρής φύσης, στο βαθμό που οι ραφές και τα άκρα κάθε διαδοχικού στοιχείου κρύβονται και η  σύνθεση που προκύπτει  υποδηλώνει την ενότητα μιας μοναδικής εικόνας ή σκηνής.

Aπό τη σειρά Confluence, που περιέχει εικόνες της περιόδου 2014-2017: αυτοπορτρέτο του δημιουργού και πορτρέτο της Μoa Peterson © 2019 Jerry Uelsmann

“Έχω περάσει τόσο πολύ χρόνο στο σκοτεινό θάλαμο που είναι μέρος του εαυτού μου”, παρατηρεί. Στη διάρκεια της καριέρας του, οι χειραγωγημένες φωτογραφίες του έγιναν πιο σαγηνευτικές και πολύπλοκες, αλλά οι μέθοδοι και τα υλικά του παρέμειναν τα ίδια. “Ο σκοτεινός θάλαμος μέχρι σήμερα – παρόλο που ο κόσμος των υπολογιστών έχει εμφανιστεί – έχει για εμένα μια αλχημική γοητεία. Είναι μαγικό να  βλέπω μια εικόνα να εμφανίζεται στον εκτυπωτή “, καταλήγει.

Η μεταφορική και συμβολική δύναμη των φωτογραφιών του Ούλσμαν προέρχεται από αυτές τις αντιπαραθέσεις, συνδυασμούς και μορφές. Τα φωτομοντάζ του επεκτείνουν την παράδοση της σουρεαλιστικής φωτογραφίας που πρωτοστάτησε από τους φωτογράφους και τους ζωγράφους της δεκαετίας του ’30 και του ’40: οι θετικοί και οι αρνητικοί χώροι είναι ανεστραμμένοι και εμφανίζονται ψευδείς αντανακλάσεις στη γη και στο νερό, αρχιτεκτονικά στοιχεία όπως  παράθυρα και  πόρτες  συνδέονται με τις ταπετσαρίες του ουρανού.

Από το σκοτεινό θάλαμο του Ούλσμαν έρχονται ασημένιες εκτυπώσεις εξαιρετικής ποιότητας από ζελατίνη που περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, μια παχιά μάζα ριζών που φυτρώνει σε ένα σπίτι ή ένα νεύμα προς τον Μαρσέλ Ντισάν και τους σουρεαλιστές, ένα μάτι ενσωματωμένο σε ένα ουρητήριο.

Untitled, 1964 © 2019 Jerry Uelsmann

Στο βιβλίο του Ούλσμαν  “Διαδικασία και αντίληψη” (1985) αποκάλυψε πώς, με βάση το πλαίσιο, συνθέτει την τελική του εκτύπωση από τα αρνητικά που επιλέχθηκαν για μια συγκεκριμένη σύνθεση. Χρησιμοποιεί μόνο τα δικά του αρνητικά από τις φωτογραφίες που έχει τραβήξει, συχνά χωρίς συγκεκριμένη σύνθεση στο μυαλό, και διατηρεί μια τεράστια συλλογή αρνητικών για αυτό που ο Peter C. Bunnell ονόμασε «το οπτικό του λεξιλόγιο».

Η ζωή του

Γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου 1934 στο Ντιτρόιτ, σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Rochester και στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση το 1967 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, από την οποία και ξεκίνησε την καλλιτεχνική του σταδιοδρομία. Σήμερα, έργα του  βρίσκονται στις συλλογές του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγου, του Μουσείου Βικτώριας και Άλμπερτ στο Λονδίνο, του Μουσείου Καλών Τεχνών στη Βοστόνη και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη, μεταξύ άλλων. Ζει και εργάζεται στο Gainesville της Φλόριντα, όπου δίδαξε φωτογραφία, για περίπου τέσσερις δεκαετίες, στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα.

Βιβλιογραφία

  • Jerry N. Uelsmann: An Aperture Monograph Paperback – 1970
  • Uelsmann: Process and Perception Paperback – 1/12/1985
  • Museum of Contemporary Photography – Jerry N. Uelsmann Biography
  • Uelsmann Untitled: A Retrospective, Jerry N. Uelsmann, University Press of Florida 2014
  • SHUTTERBUG: Master interview – Jerry Uelsmann, από τους Chris Maher & Larry Berman

Untitled, 1966 © 2019 Jerry Uelsmann

  • Φωτό στην κορυφή της σελίδας: Apocalypse II, 1967 © 2019 Jerry Uelsmann

Μini CV

Η Μαρία Κανάτα γεννήθηκε στην Άμφισσα. Από το 2014 μένει και εργάζεται στο Ναύπλιο. Σπούδασε γλυπτική και κεραμική στην Ιταλία και δίδαξε καλλιτεχνικά στην μέση εκπαίδευση για αρκετά χρόνια ως αναπληρώτρια καθηγήτρια. Παράλληλα ασχολήθηκε με την γλυπτική, έκανε 2 ατομικές εκθέσεις γλυπτικής και πήρε μέρος σε 20 ομαδικές εκθέσεις τέχνης και φωτογραφίας. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά με τη φωτογραφία και έχει παρακολουθήσει πολλά σεμινάρια καλλιτεχνικής φωτογραφίας και θεωρίας της τέχνης (Πλάτων Ριβέλλης, Κωστής Αντωνιάδης Ε.Κ.Φ., Ελένη Μουζακίτη Αsfa, Αχιλλέας Νάσιος, Κώστας Ιωαννίδης Αsfa). Έχει δημοσιεύσει άρθρα και portfolios σε εφημερίδες, στο διαδίκτυο και σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά του εξωτερικού. Είναι μέλος του Συλλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Κεντρικής Ελλάδας. Γράφει κείμενα που αφορούν σημαντικούς φωτογράφους που οι τεχνικές τους ανάδειξαν την καλλιτεχνική αξία της φωτογραφίας. Κυρίως ασχολείται με την ”κατασκευασμένη φωτογραφία” που χρησιμοποιεί την οικειοποίηση, την τεχνολογία, την performance, και πολλές άλλες πηγές έμπνευσης, μεγαλώνει τα όρια και επεκτείνει τις δυνατότητες της φωτογραφικής τέχνης. Δουλειά της μπορείτε να δείτε στη σελίδα της στο Instagram.



Photonet Newsletter
Kάθε Τρίτη & Πέμπτη όλα τα φωτογραφικά νέα δωρεάν!

   



Aρθρογράφος

Readers Write

Ανεξάρτητα από την ηλικία, τον τόπο κατοικίας και την ύπαρξη ή όχι προηγούμενης εμπειρίας στο γράψιμο, είμαστε πάντα διαθέσιμοι να φιλοξενήσουμε τις απόψεις αλλά και τις εικόνες σας - για τη φωτογραφία και όχι μόνο. Τα άρθρα αυτού του section όχι μόνο διαβάζονται αλλά και δημιουργούνται από εσάς!

Θέλετε να σας ενημερώνουμε προσωπικά;