Η εφαρμογή FaceApp, αναλυτική παρουσίαση της οποίας έχουμε κάνει εδώ, έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τα ΜΜΕ ανά τον κόσμο. Οι περισσότεροι ίσως να έχετε δει εικόνες φίλων σας στα social media όπου φυσιολογικά πορτρέτα εμφανίζονται γερασμένα ή μεταμορφωμένα σε νεαρότερη ηλικία.
Αυτή η “τρέλα” των ημερών, που θέλει τους χρήστες να ανεβάζουν τις προσωπικές τους φωτογραφίες σε μια βάση δεδομένων αμφίβολης αξιοπιστίας μόνο και μόνο για να ψυχαγωγηθούν με τα αποτελέσματα που παράγει ένα λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης, είναι πραγματικά δύσκολη στην κατανόηση.
Το κείμενο που ακολουθεί, στηρίχθηκε στα ερωτήματα που θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον σχετικό άρθρο του wccftech.com.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε το FaceApp το 2017, οι δυνατότητές του και τα φίλτρα του έγιναν viral ανά τον κόσμο εν μία νυκτί. Η αλήθεια είναι πως αρκετές εφαρμογές ακόμη παρείχαν φίλτρα γήρανσης και νεότητας, αλλά μόνο τα αντίστοιχα φίλτρα του FaceApp διακρίνονταν για τα εκπληκτικά και αληθοφανή αποτελέσματα, χρησιμοποιώντας βέβαια, κώδικα τεχνητής νοημοσύνης.
Από την κυκλοφορία της κιόλας, η εφαρμογή προκάλεσε την αντίδραση πολλών ερευνητών (υπεύθυνων για τον έλεγχο ασφάλειας λογισμικών) οι οποίοι εξέφρασαν ανησυχίες για τις συνέπειες της χρήσης της. Μιλάμε για την απρόσκοπτη τροφοδότηση της εφαρμογής με εικόνες, οι οποίες δέχονται επεξεργασία από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης – κι όμως, οι χρήστες δεν σταματούν να τη χρησιμοποιούν!
Μετά από σχεδόν 3 χρόνια, η εφαρμογή έγινε και πάλι viral ανάμεσα στους χρήστες του Twitter, του Instagram και του Facebook. Αυτή τη φορά υπεύθυνο ήταν το φίλτρο αλλαγής φύλου το οποίο “τρέχει” επίσης με την βοήθεια κώδικα τεχνητής νοημοσύνης.
Παρακολουθήστε στο παρακάτω video, πώς η εφαρμογή άλλαξε φύλο σε εικόνες διασήμων:
Οι ανησυχίες όσον αφορά το απόρρητο και την ασφάλεια
Εφαρμογές όπως το Snapchat διαθέτουν αντίστοιχες δυνατότητες αλλαγής φύλου όχι απλά σε μια στατική εικόνα, αλλά live μέσω της κάμερας. Το FaceApp, ωστόσο, όπως ήδη σημειώθηκε, χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να αποδώσει το αποτέλεσμα, γεγονός που από μόνο του προκαλεί προβληματισμό. Βέβαια, δεν είναι η τεχνητή νοημοσύνη καθαυτή αυτή που πρέπει να φοβούνται οι χρήστες, όσο η πολιτική απορρήτου της εφαρμογής. Σε αυτήν αναφέρονται τα εξής:
- Δεν χρησιμοποιούμε τις φωτογραφίες που παρέχετε όταν χρησιμοποιείτε την εφαρμογή για κανέναν άλλο σκοπό, πέρα από την λειτουργία επεξεργασίας του πορτρέτου.
- Τα βίντεο επιδέχονται επεξεργασία τοπικά στη συσκευή σας, επομένως <…> δεν συλλέγουμε, χρησιμοποιούμε και κοινοποιούμε τις πληροφορίες των βίντεό σας.
Οι δύο παραπάνω γραμμές φαντάζουν καταρχήν πειστικές ως προς το ότι η εφαρμογή είναι ασφαλής. Ωστόσο, εάν κάποιος αφιερώσει λίγο χρόνο να διαβάσει πέρα από αυτές τις γραμμές, θα αρχίσει να νιώθει επιφυλακτικός ως προς το ποια δεδομένα αποθηκεύονται και για ποιο σκοπό χρησιμοποιούνται. Είναι αλήθεια ότι ορισμένοι θα υποστήριζαν ότι δεν ανησυχούν για την εφαρμογή ή για το πού καταλήγουν οι φωτογραφίες τους, ωστόσο ας επισημανθεί ότι το FaceApp έχει (την στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο) περισσότερα από 100 εκατομμύρια downloads μόνο στο Google Play Store! Με τέτοια νούμερα, είναι πρακτικά αδύνατον να υπολογιστούν ορισμένα κρίσιμα δεδομένα, όπως λ.χ. το πόσοι είναι οι ανήλικοι χρήστες που χρησιμοποιούν την εφαρμογή για να αλλάξουν φύλο στις φωτογραφίες τους.
Αξίζει να τονιστεί, στο σημείο αυτό, πως είναι εντελώς λανθασμένη η πεποίθηση ότι (με τη διαγραφή της εφαρμογής) οι φωτογραφίες του εκάστοτε χρήστη σβήνουν επίσης ή προστατεύονται. Δεν είναι τόσο εύκολο! Όσοι θέλουν να αφαιρέσουν τις φωτογραφίες τους (από τη βάση δεδομένων της εφαρμογής) θα πρέπει να υποβάλουν αίτημα. Ο χρήστης καλείται να μεταβεί στο πεδίο: Ρυθμίσεις > Υποστήριξη > Αναφορά σφάλματος, αναγράφοντας τη λέξη “απόρρητο” ως θέμα και στη συνέχεια να γράψει επίσημα το αίτημά του. Όλη αυτή η διαδικασία φυσικά είναι τόσο περίπλοκη, ώστε οι περισσότεροι χρήστες δεν θα ασχοληθούν καν με αυτή!
Αξίζει τελικά τον κόπο;
Ακολουθεί το tweet χάρη στο οποίο δημοσιοποιήθηκε η λήψη που βλέπετε στην κορυφή του άρθρου: ανήκει σε ένα 16χρονο(!) από το Jersey του Ην. Βασιλείου, ο οποίος άλλαξε, μέσω του FaceApp, φύλο στον Πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας, Boris Johnson (έκανε το ίδιο και σε ορισμένους από τους υπουργούς του):
The British Cabinet if they were the opposite sex (Thread)
Beatrice Johnson pic.twitter.com/MvBryLU0pV
— Defence Daily (@DefenceDailyUK) June 16, 2020
Η επινόησή του έγινε ακαριαία viral, φτάνοντας μέχρι τα ΜΜΕ της χώρας. Η Daily Mail αφιέρωσε άρθρο της στο θέμα και στις αντιδράσεις που προκάλεσε, ενώ η Sun που έχει …ψωμοτύρι τα ρεπορτάζ για τέτοιου είδους ιστορίες αναζήτησε και βρήκε τον πιτσιρικά, ο οποίος αφού ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος, δήλωσε αναμενόμενα πως δεν περίμενε ότι η έμπνευσή του θα τύχει τέτοιας ανταπόκρισης και θεωρεί “εντελώς τρελό” το ότι συνέβη.
Σίγουρα όλοι αναγνωρίζουν το παραπάνω δημόσιο πρόσωπο – και έτσι η σχετική κουβέντα μπορεί να εξαντληθεί απλά στο αν ή/και πόσο αστεία είναι η μεταμόρφωσή του. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση των απλών χρηστών; Εδώ τα πράγματα μπορούν να καταστούν σοβαρότερα (κατ’ άλλους: τρομακτικότερα) αν συνυπολογιστεί η ποσότητα των πληροφοριών που παραδίδεται (έστω κι αν τυπικά γίνεται εν γνώσει μας) σε μια εφαρμογή για λίγες στιγμές διασκέδασης.
Το FBI, ήδη από το Νοέμβριο του 2019 (κατόπιν ερώτησης του Δημοκρατικού Γερουσιαστή Chuck Schumer) ξεκαθάρισε πως εξαιτίας της ανάπτυξης της εφαρμογής στη Ρωσία πιθανολογεί πως αυτή μπορεί να αποτελέσει μια “πιθανή απειλή αντικατασκοπίας” (“potential counterintelligence threat”).
A warning to share with your family & friends:
This year when millions were downloading #FaceApp, I asked the FBI if the app was safe.
Well, the FBI just responded.
And they told me any app or product developed in Russia like FaceApp is a potential counterintelligence threat. pic.twitter.com/ioMzpp2Xi5
— Chuck Schumer (@SenSchumer) December 2, 2019
Μπορεί η συγκεκριμένη τοποθέτηση να θυμίζει περασμένες(;) ψυχρο-πολεμικές εποχές ή έστω το finale του Homeland, ωστόσο τελικά, όσον αφορά το FaceApp, μόνο το μέλλον θα καταδείξει εάν η συγκεκριμένη εφαρμογή θα αντιμετωπίσει κάποιας μορφής συνέπειες – νομικές ή άλλες. Το θέμα ωστόσο έχει αξία ακριβώς επειδή δεν εξαντλείται στα πλαίσια μιας και μόνο εφαρμογής – έχει να κάνει περισσότερο με τον τρόπο που θα διαχειριστούμε συνολικά τόσο την ψηφιακή όσο και τη φυσική υπόστασή μας στο μέλλον. Λίγη περίσκεψη σχετικά δεν βλάπτει!
ΥΓ: …και επειδή τα ΜΜΕ της Ελλάδας πάντα ακολουθούν (έστω και καθυστερημένα) την μόδα του οποιουδήποτε θέματος γίνεται viral διεθνώς, πάρτε μια γεύση από το Καλημέρα Ελλάδα του Γιώργου Παπαδάκη, στις 26 Ιουνίου 2020 – είδα το στιγμιότυπο live και σας διαβεβαιώ: η φωτογραφία τα λέει όλα!
